..Καθείλε δυνάστας από θρόνων και ύψωσε ταπεινούς· ...

Του Γιώργου - Νεκτάριου Παναγιωτίδη

"Μεγαλύνει η ψυχή μου τον Κύριον, και ηγαλλίασε το πνεύμα μου επί τω Θεώ τω σωτήρι μου. 

Ότι (...) εποίησε κράτος εν βραχίονι αυτού (...)

Καθείλε δυνάστας από θρόνων και ύψωσε ταπεινούς· 

πεινώντας ενέπλησεν αγαθών και πλουτούντας εξαπέστειλε κενούς".

Μέσα στα λίγα λόγια της Παναγίας που καταγράφονται στα Ευαγγέλια είναι και τα παραπάνω: μια κυριολεκτική προφητεία! 

Όπως κάποτε είχε πει δε και ο κληρικός-υπουργός της κυβέρνησης των Σαντινίστας στη Νικαράγουα, Φερνάρντο Καρντενάλ, αν κάποιος σήμερα έλεγε αυτά τα λόγια θα τον λέγαμε "κομμουνιστή" και επιπλέον... όντως θα ήταν! 

Επίσης, αυτά τα λόγια είχε επιλέξει ο αείμνηστος Νίκος Ψαρουδάκης ως προμετωπίδα του εμβληματικού βιβλίου του "η επανάσταση της αγάπης"!

Η Θεοτόκος Μαρία, που πέρασε μερικά από τα τρυφερότερά της χρόνια ολομόναχη στα Άγια των Αγίων του Ναού της Ιερουσαλήμ, κάτι εντελώς ανήκουστο, για μένα συνδυάζει κατεξοχήν τη μυστική ζωή με την κοινωνική ανατρεπτικότητα. 

Δεν είναι, ας πούμε, το "ήσυχο κοριτσάκι" ή η συμβατική και μικροαστούλα... "συμβία της αγίας οικογένειας", αντίθετα είναι αυτή που νοιάζεται ειλικρινά και βαθιά όλους και δρα, ειδικά για τους αδικημένους και αυτούς που υποφέρουν: αυτό συμβολίζουν και τα "επτά σπαθιά" που, όπως λένε και οι Γραφές, διέρχονται από την ψυχή της, μόνιμα...

ΠΗΓΗ: https://www.facebook.com/share/p/1D6yAqgrYv/

 Ανάρτηση από:geromorias.blogspot.com

«Κυρά μου, αν θα κρεμαστείς, κρεμιέται ο κόσμος όλος»

Του Θοδωρή Παντούλα 

Νομίζω ότι ένας πολιτισμός αποτιμάται κατά κύριο λόγο από τον τρόπο που πενθεί και από τον τρόπο που γιορτάζει. Και, ειλικρινά, δεν γνωρίζω κάποιον που να καυχάται για τους σημερινούς τρόπους.

 Στα μέρη μας ωστόσο αυτοί οι, κάποτε αξεχώριστοι, τρόποι είχαν για πολλούς αιώνες συγκεκριμένες εκφάνσεις κι εκφορές. Η Παναγία, καλή ώρα, ακαμάτως μεσίτευε υπέρ πλεόντων, οδοιπορούντων, νοσούντων, καμνόντων, αιχμαλώτων και της σωτηρίας αυτών και στάθηκε η καταφυγή των αναγκεμένων, η παραμυθία των αδικουμένων, το αντιστύλι των οδυνομένων.

Τα παραπάνω δεν είναι θεολογικά φληναφήματα αλλά ιστορικές αποτιμήσεις από τις οποίες κάθε άλλο παρά λείπουν τα τεκμήρια. Η ταπεινή κόρη της Ναζαρέτ ήταν ένα πρόσωπο εξόχως οικείο και αγαπητό στον λαό. Όλα τα σπίτια –ακόμη και τα πιο φτωχά ή κυρίως αυτά– είχαν το εικονοστάσι τους κι όλα τα εικονοστάσια είχαν εικόνα της. Αυτή η οικειότητα και η αγάπη θησαυρίστηκε σε αχειροποίητα εικονίσματα και απέριττα ξωκλήσια που στέγασαν απελπισμούς και ανατάσεις. 

Η εγγύτητα προς το πρόσωπό της εκφράστηκε εναργώς με τα αμέτρητα, κυριολεκτικά, Θεοτοκονύμια και την πάγκοινη και σπαρακτική επίκληση «βόηθα Παναγιά». 

Στην γλυκύτητα της Γυναίκας, που ήταν κόρη των ανθρώπων και μάνα Εκείνου που έκοψε την Ιστορία στα δυό, προσέτρεχαν κι οι μικρομάνες, ζητώντας της στα νανουρίσματά τους να συντροφεύει τα παιδιά τους.

Η Παναγιά που ύμνησαν οι ποιητές

Οι ποιητές μας για την Παναγία

Η Παναγία αποτελεί αστείρευτ κιη πηγή έμπνευσης και για πολλούς σύγχρονους Έλληνες ποιητές αλλά τους δόκιμους ποιητές του καιρού μας, που Της αφιερώνουν βιβλία ολόκληρα, αυτοτελείς συνθέσεις και συχνές αναφορές.

ΚΑΒΒΑΔΙΑΣ ΝΙΚΟΣ

Κοσμά του Ινδικοπλεύστη

Εκεί, Ταμίλες χαμηλές που εμύριζαν βαριά,

Σιγκαλινές με στήθη ορθά, τριγύρω σου λεφούσια.

Εδώ ζυγίζεις το κορμί με τ’ αχαμνά μεριά

Και προσκυνάς τη Δέσποινα τη Γαλακτοτροφούσα.

Πήγες εκεί που εδίδασκε το πράσινο πουλί,

όπου της μάγισσας ο γιος θ’ αντάμωνε το στόλο.

Έλυνε κείνος με σπαθί όσα η γραφή διαλεί.

Μα συ ξηγάς τα αινίγματα καινούργιων Αποστόλων.

«Τραβέρσο», Εκδόσεις Κέδρος, Αθήνα 1975, σ. 21

***

Μάρκος Αυγέρης

Να, ο λαός Σου

…Τεράστιο κύμα ο λαός μου

που μ’ ανασηκώνει

και με φέρνει όπως η αγκαλιά το βρέφος

των Ουρανών η Πλατυτέρα

«Αντίδρομα και Παράλληλα», Αθήνα 1969, σελ. 72

***

Οδυσσέας Ελύτης, «Άνεμος της Παναγίας»

Σε μια παλάμη θάλασσας γεύτηκες τα πικρά χαλίκια
Δύο η ώρα το πρωί περιδιαβάζοντας τον έρημο Αύγουστο
Είδες το φως του φεγγαριού να περπατεί μαζί σου
Βήμα χαμένο. Ή αν δεν ήτανε η καρδιά στη θέση της
Ήταν η θύμηση της γης με την ωραία γυναίκα
Η ευχή που λαχτάρησε μεσ’ απ’ τους κόρφους του βασιλικού
Να τη φυσήξει ο άνεμος της Παναγίας!

Ο ρεμβαστὴς τοῦ Δεκαπενταυγούστου

Ὑπάρχουνε κάποιες  μέρες ποὺ θὰ  μπορούσαμε νὰ τὶς ποῦμε «μέρες Παπαδιαμάντη», ἔτσι καθὼς ἔχουν ἁγιάσει γιὰ δεύτερη  φορὰ μέσα στὸ ἔργο του. Ἀνάμεσα σ’ αὐτὲς  εἶναι κι ὁ «Δεκαπενταύγουστος», τούτη ἡ ἄλλη ἡ μικρότερη Λαμπρή,  ποὺ μᾶς ἔρχεται κάθε χρόνο καταμεσῆς τοῦ καλοκαιριοῦ. Ἔχει γίνει ὄχι μόνο γιορτὴ τῆς Παναγίας, μὰ καὶ γιορτὴ τοῦ Παπαδιαμάντη ἀπὸ τὴ μέρα ποὺ ὁ κὺρ Ἀλέξανδρος ρέμβασε καθισμένος νοερὰ «παρὰ τὴν ἀπορρῶγα ἀκτήν», «εἰς προαύλιον ναΐσκου τῆς Παναγίας τῆς Πρέκλας».

Ἐκεῖνο τὸν καιρὸ ὁ ποιητὴς τῆς σκιαθίτικης ζωῆς ἤτανε «ὣς πενηνταπέντε χρονῶν ἄνθρωπος», σὰν τὸν ἥρωά του, τὸ Φραγκούλη Κ. Φραγκούλα. Καὶ σὰν αὐτὸν κουρασμένος ἀπὸ τὴ ζωή, μὲ τὴν ψυχὴ γεμάτη πόνο. Ἔμενε πάντα στὴν Ἀθήνα, «στὴν πόλιν τῆς δουλοπαροικίας καὶ τῶν πλουτοκρατῶν» καὶ κάθε φορὰ ποὺ θυμοῦνταν τὸ μικρὸ νησί του ἡ καρδιά του ἔλιωνε ἀπὸ νοσταλγία καὶ πίκρα. Ἐκεῖ, στοὺς κόρφους μὲ τὴν ψιλὴ ξανθὴ ἀμμουδιά, στὶς ψαρόβαρκες, στὰ μοναχικὰ ἐκκλησάκια, στὰ κάτασπρα συμμαζωμένα χωριουδάκια, εἶχε περάσει τὰ μοναδικὰ χρόνια τῆς ζωῆς του ποὺ τά ’φερνε στὸ νοῦ του μ’ ἀγάπη. Ὅμως ἐκεῖ, στὸ φτωχικὸ πατρικὸ σπίτι περιμένανε τέσσερεις μαυροντυμένες γυναῖκες σιωπηλές.

Όλη η ανάρτηση ΕΔΩ

Στέλιος Κούκος: Υπεραγία Θεοτόκος, Το Πάσχα προς την μετάσταση, την ανάσταση των ψυχών μας!

Η Κοίμησις της Θεοτόκου.

Γράφει ο Στέλιος Κούκος

Όμορφα που ξημέρωσε Πάσχα. Το Πάσχα της Υπεραγία Θεοτόκου! Με τα τόσα ονόματα, τις τόσες εικόνες, τα τόσα επίθετα.

Κάθε εικόνα και μια ιστορία, ένας τόπος, ένας κόσμος ολόκληρος. Και Αυτή πάντα η ίδια! Όσα ονόματα και όσα επίθετα κι αν της δώσουμε!

Και ο κόσμος το γνωρίζει αυτό και την αγαπά ιδιαίτερα και με το ένα όνομα και το άλλο. Και στην μία εικόνα και στην άλλη! Άσχετα αν έχει και κάποια αδυναμία σε ορισμένη!

Και κάθε φορά αναζητά και κάποια νέα εικόνα Της! Αναζητώντας, ίσως, να μπορέσει να την γνωρίσει καλύτερα και να μπει σε μια ιδιαίτερη προσωπική σχέση! Να εισχωρήσει στο εσωτερικό Της μεγαλείο.

Έτσι, γύρω από αυτήν βρίσκεται, πάντα, ένα πλήθος ανθρώπων που της αποδίδει τιμές, ευγνωμοσύνη, ευχαριστίες για τα άπειρα δώρα και τα καλά της! Ακόμη και που βρέθηκαν και μόνον μπροστά σε μια εικόνα Της! Πρόσωπο με πρόσωπο! Αυτή είναι και η πιο σωστή σχέση!

H Παναγία και εμείς

από π. Νικόλαος Λουδοβίκος

Η Πεμπτουσία διοργάνωσε το 3ο ψηφιακό αρχονταρίκι με τον π. Νικόλαο Λουδοβίκο την Τετάρτη 4 Αυγούστου 2021 με θέμα: «Η Παναγία και εμείς».

Διαβάστε την ομιλία ως κείμενο εδώ:

Δεκαπενταύγουστος και Αριστερά. Η γιορτή του ελληνικού Κοινοτισμού και της Μητριαρχίας.

Του Ανδρέα Ζαφείρη

Ακόμη και στο πιο μικρό χωριό, «ανήμερα της Παναγιάς», δεκάδες θα ενώσουν τα χέρια τους, (ταυτόχρονα με εκατοντάδες χιλιάδες σε ολόκληρη τη χώρα), σχηματίζοντας χορούς σε μορφή κύκλου. Εκατοντάδες χιλιάδες θα προσκυνήσουν την «Αιώνια Μητέρα».

Το Πανηγύρι (ακόμη και στην σύγχρονη, εκφυλισμένη του μορφή) παραμένει ίχνος από αυτό που δηλώνει το ίδιο του το όνομα. Πανήγυρις, από το παν(όλος) και άγυρις (συνέλευση).Ο Δεκαπενταύγουστος, περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη γιορτή στον ελλαδικό χώρο, ήταν η μεγάλη γιορτή της Κοινότητας και της Μητριαρχίας.

Είναι η ημέρα που η κοινότητα επανασυνδέεται. (Ενώ Πάσχα και Χριστούγεννα είναι οι γιορτές της «οικογένειας»). Είναι η ημέρα της επιστροφής και της επανένωσης. Μέσα στη περίοδο όπου παραδοσιακά ο κύκλος των αγροτικών και κτηνοτροφικών εργασιών ήταν στο ναδίρ, μέσα στη περίοδο του καλοκαιριού όπου οι ξενιτεμένοι και οι νομάδες επέστρεφαν. (Στη σύγχρονη εκδοχή, η περίοδος με τις θερινές άδειες). Η Κοινότητα (παν)-(ηγυρίζει). Και ένας ολόκληρος πολιτιστικός, γεωγραφικός χώρος ενώνεται, μέσω του ταυτόσημου Χρόνου, και στο Χώρο και στη Συνείδηση.

«Κυρά μου, αν θα κρεμαστείς, κρεμιέται ο κόσμος όλος»

από Θεόδωρος Παντούλας

Νομίζω ότι ένας πολιτισμός αποτιμάται κατά κύριο λόγο από τον τρόπο που πενθεί και από τον τρόπο που γιορτάζει. Και, ειλικρινά, δεν γνωρίζω κάποιον που να καυχάται για τους σημερινούς τρόπους. Στα μέρη μας ωστόσο αυτοί οι, κάποτε αξεχώριστοι, τρόποι είχαν για πολλούς αιώνες συγκεκριμένες εκφάνσεις κι εκφορές. Η Παναγία, καλή ώρα, ακαμάτως μεσίτευε υπέρ πλεόντων, οδοιπορούντων, νοσούντων, καμνόντων, αιχμαλώτων και της σωτηρίας αυτών και στάθηκε η καταφυγή των αναγκεμένων, η παραμυθία των αδικουμένων, το αντιστύλι των οδυνομένων.

Τα παραπάνω δεν είναι θεολογικά φληναφήματα αλλά ιστορικές αποτιμήσεις από τις οποίες κάθε άλλο παρά λείπουν τα τεκμήρια. Η ταπεινή κόρη της Ναζαρέτ ήταν ένα πρόσωπο εξόχως οικείο και αγαπητό στον λαό. Ολα τα σπίτια –ακόμη και τα πιο φτωχά ή κυρίως αυτά– είχαν το εικονοστάσι τους κι όλα τα εικονοστάσια είχαν εικόνα της. Αυτή η οικειότητα και η αγάπη θησαυρίστηκε σε αχειροποίητα εικονίσματα και απέριττα ξωκλήσια που στέγασαν απελπισμούς και ανατάσεις. Η εγγύτητα προς το πρόσωπό της εκφράστηκε εναργώς με τα αμέτρητα, κυριολεκτικά, Θεοτοκονύμια και την πάγκοινη και σπαρακτική επίκληση «βόηθα Παναγιά». Στη γλυκύτητα της Γυναίκας, που ήταν κόρη των ανθρώπων και μάνα Εκείνου που έκοψε την Ιστορία στα δυο, προσέτρεχαν κι οι μικρομάνες, ζητώντας της στα νανουρίσματά τους να συντροφεύει τα παιδιά τους.

Πριν από τον Δεκαπενταύγουστο οι άνθρωποι δέονταν, νήστευαν κι άσπριζαν τις αυλές τους για να καλοδεχτούν τη Δέσποινά τους. Παράδοξο κι ετούτο: να είναι, δηλαδή, γιορτή ζωής και αφθαρσίας εγκώμιο η Κοίμησή της! Δεύτερο Πάσχα, Πάσχα του καλοκαιριού λογιζόταν ο Δεκαπενταύγουστος και σε πολλά μέρη στόλιζαν και περιέφεραν τον Επιτάφιό της.

Η εκκλησιαστική εμπειρία βεβαιώνει ότι ο θάνατος στην επικράτειά της δεν έχει ούτε τον πρώτο ούτε τον τελευταίο λόγο. Γι’ αυτό ανάβονταν κεριά στη χάρη της, γίνονταν γονυκλισίες στα εικονίσματά της, τάματα σωρεύονταν στην ποδιά της και πανηγύρια στήνονταν στο όνομά της σε αυλόγυρους ναών και ανοιχτωσιές. Οι κοινότητες συνάζονταν γύρω από τα χοροστάσια και, συχνά, δεξιώνονταν τους ξενιτεμένους τους – ζώντες και τεθνεώτες. Οι πανηγυριστές φίλιωναν, φιλιούνταν και πιάνονταν χέρι χέρι σε κυκλωτικούς χορούς.

Τό Πάσχα τῆς Θεοτόκου

Σχοινᾶς Φώτιος

Θεολογικό σχόλιο στήν ἑορτή τῆς Κοιμήσεως τῆς Θεοτόκου

Ἡ ἑορτή τῆς Κοιμήσεως τῆς Θεοτόκου ὀνομάζεται Πάσχα τοῦ καλοκαιριοῦ. Ἡ ὀνομασία αὐτή δέν εἶναι τυχαία οὔτε ἔχει μόνο κοινωνιολογικό χαρακτῆρα, ἀλλά καί βαθύτατα θεολογικό. Μέ ἄλλα λόγια χαρακτηρίζουμε τήν Κοίμηση τῆς Θεοτόκου ὡς Πάσχα τοῦ Καλοκαιριοῦ ὄχι μόνο γιατί ὁ Ἑλληνικός λαός εὐλαβεῖται, σέβεται καί τιμᾶ βαθύτατα τή Θεοτόκο καί ὡς ἐκ τούτου ἑορτάζει τήν Κοίμησή της μέ ἀντίστοιχη λαμπρότητα μέ αὐτήν πού ἑορτάζει τό Κυριακόν Πάσχα τῆς Ἀναστάσεως τοῦ Χριστοῦ, ἀλλά καί γιατί ὑπάρχει βαθύτατα θεολογική συνάφεια μεταξύ τῶν δύο αὐτῶν ἑορτῶν. Αὐτή τή θεολογική συνάφεια μεταξύ τοῦ Πάσχα τῆς ἀνοίξεως, τῆς Ἀναστάσεως τοῦ Χριστοῦ καί τοῦ Πάσχα τοῦ καλοκαιριοῦ, τῆς Ἀναστάσεως καί μεταστάσεως τῆς Θεοτόκου θά προσπαθήσουμε νά διερευνήσουμε στήν παροῦσα ἐργασία μας. Ὁδηγός μας θά ὁ ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης μέ τό βιβλίο του Κῆπος χαρίτων, ἔκδ. Σωτηρίου Ν. Σχοινᾶ, Βόλος 1958, ὅπου θά γίνονται καί οἱ σχετικές παραπομπές (εἶναι πιθανώτατο νά ὑπάρχουν καί νεώτερες ἐκδόσεις.

 Γιά τήν διευκόλυνση τοῦ ἀναγνώστη σημειώνουμε ὅτι τό προκείμενο θέμα ἀναλύει ὁ ἅγιος Νικόδημος στό κεφάλαιο Ἑρμηνεία τῆς ἑνάτης ὠδῆς τῆς Θεοτόκου καί πιό συγκεκριμένα στήν ἑρμηνεία τοῦ στίχου «ὅτι ἐποίησέ μοι μεγαλεῖα ὁ δυνατός»).

 
Τὀ μυστήριον τῆς Θεοτόκου εἶναι ἀρρήκτως συνημμένο μέ τό μυστήριον τοῦ Θεανθρώπου Χριστοῦ. Ἡ Θεοτόκος συμμετεῖχε ἐνεργῶς σέ ὅλες τίς φάσεις τῆς ἐπιγείου δράσεως τοῦ θεανδρικοῦ τόκου της καί ἡ παρουσία της βαίνει ἀντιστοίχως μέ τήν παρουσία τοῦ υἱοῦ της. Ἔτσι ὅπως ὁ Θεάνθρωπος Χριστός ἀπέθανε θάνατο πραγματικό, δηλαδή ἐχωρίσθη ἡ ψυχή ἀπό τό σῶμα του καί τριήμερος ἀνέστη ἐκ νεκρῶν ἔτσι καί ἡ Θεομήτωρ ἀπέθανε θάνατο πραγματικό, ἀνέστη ἐκ νεκρῶν καί μετέστη στήν οὐράνιο βασιλεία ζῶσα μετά τοῦ θεοδόχου καί θεοδοξάστου σώματός της. Συνήθως δέν ὁμιλοῦμε γιά ἀνάσταση, ἀλλά γιά μετάσταση τῆς Θεοτόκου. Ὅμως κατά τόν ἅγιον Νικόδημο τόν Ἁγιορείτη ἡ ἔννοια «μετάστασις» περιλαμβάνει καί τήν ἔννοια «ἀνάστασις», ὅθεν νομιμοποιούμεθα ἀπολύτως θεολογικῶς νά ὁμιλοῦμε περί ἀναστάσεως τῆς Θεοτόκου.

Ὁ ἅγιος Νικόδημος γράφει στήν σελίδα 212: «Ἀφίνω νά λέγω τά μεγαλεῖα, ὅπου ἐχάρισεν ὁ Θεός εἰς τήν Παρθένον μετά θάνατον∙ διότι αὐτή οὐχ ἁπλῶς μετέστη μόνον, ἀλλά καί ἀνέστη, τῆς παναχράντου αὐτῆς ψυχῆς ἑνωθείσης πάλιν μετά τοῦ θεοδόχου της σώματος, καί οὕτως ἀνελήφθη εἰς τούς οὐρανούς καί συμβασιλεύει τῷ Υἱῷ αὑτῆς καί Θεῷ».

Ο Βίος της υπεραγίας Δεσποίνης ημών Θεοτόκου και αεί παρθένου Μαρίας

Ενοποιημένο το 5ο και το 6ο μέρος από τις ομιλίες του π. Ευάγγελου Παπανικολάου για τον Βίο της υπεραγίας Δεσποίνης ημών Θεοτόκου και αεί παρθένου Μαρίας. (Αύγουστος 2024)

20 χρόνια τώρα κάθε Αυγουστο η ιδια προσευχή. Της Παναγιάς... Μη μας θαλασσοδέρνεις, θαλασσάκι μου!

20  χρόνια τώρα κάθε Αυγουστο η ιδια προσευχή. Της Παναγιάς... 

Μη μας θαλασσοδέρνεις, θαλασσάκι μου!

 (Αύγουστος 2005)

Της Ελένης Σκάβδη 

Μεγάλη η γιορτή του 15 Αυγούστου… Ιδιαιτέρως για την επαρχιώτικη Ελλάδα, και δη την νησιώτικη, που διαθέτει δεκάδες μικρές Παναγιές στη γεωγραφία της. Από τις πιο όμορφες που έχω να θυμάμαι, η Φραγκαβίλλα, αλλά και το οικογενειακό ξωκλήσι στο Χρυσόστομο Ικαρίας… 

Η ίδια σιωπή, η ίδια λιτότητα στη μορφή και στο μέγεθος, η ίδια ανακούφιση στο προσκύνημά τους, η ίδια απαντοχή… 

Καμία σχέση με την άλλη, την Παναγία της Τήνου, που πρωτοείδα παιδί από το λιμάνι, σκαρφαλωμένη στην αγκαλιά της μητέρας μου, στο κατάστρωμα του καραβιού που μας ταξίδευε στην άγονη γραμμή, από Αλεξανδρούπολη - Ικαρία, στις αρχές της 10ετίας του ΄60. Η μαμά που ήξερε τις στάσεις του καραβιού, μας είχε τάξει ξύπνημα ό,τι ώρα και να ήταν, όταν το πλοίο θα έριχνε άγκυρα στην Τήνο, για να προσκυνήσουμε από μακριά τη Μεγαλόχαρη. 

Βλέπαμε τότε το περίτεχνο καμπαναριό, από μακριά, σμιλεμένο με τέχνη τηνιακών γλυπτών, και κάναμε με ευλάβεια το σταυρό μας. Καθηλωμένες στην κουπαστή, όση ώρα φόρτωνε και ξεφόρτωνε το πλοίο την πραμάτειά του, μέσα στα αμπάρια. Ανθρώπους από ανεμόσκαλες και ζώα με το βίντσι, στην άκρη του οποίου δενόταν ένα τεράστιο δίκτυ. 

«Η Μετα-φυσική ως αρρώστια και ως Γιορτή»

Tου Χρήστου Γιανναρά

Γιορτή της Παναγιάς του Δεκαπενταυγούστου –«καλή Παναγιά» εύχονται στα νησιά μας, το γλωσσικό ομόλογο του «καλή Ανάσταση» ή «καλά Χριστούγεννα».

Όσοι καταλαβαίνουν ασυμβίβαστη τη διαφορά της Εκκλησίας από τη θρησκεία (κατανόηση που όριζε κάποτε την πολιτισμική ιδιαιτερότητα του Έλληνα), βλέπουν στο πρόσωπο της Παναγιάς τη «Θεοτόκο»: τη γυναίκα που έδωσε σάρκα στην ελευθερία του Θεού από την ίδια τη θεότητά του, ελευθερία μανικού έρωτα για το πλάσμα του –να υπάρξει άνθρωπος ο Θεός χωρίς να καταλύεται το «όλως έτερον» της θεότητας. «Νενίκηνται της φύσεως οι όροι», ψέλνει η Εκκλησία γι’ αυτή τη γέννα του Θεού από άνθρωπο, πρώτη και μοναδική στην Ιστορία ταύτιση της ελευθερίας με την Αιτιώδη Αρχή του υπαρκτικού γεγονότος.

Όσοι δεν καταλαβαίνουν τη διαφορά της Εκκλησίας από τη θρησκεία, την αλλοτρίωση του εκκλησιαστικού γεγονότος όταν θρησκειοποιείται (αλλοτρίωση που όρισε την πολιτισμική ιδιαιτερότητα της μεταρωμαϊκής Δύσης), βλέπουν στο πρόσωπο της Παναγιάς κυρίως την «Παρθένο» (the Virgin, la Vierge). Θέλουν να ξορκίσουν τον πρωτόγονο ενοχικό φόβο για τη σεξουαλικότητα. Φόβο που ακόμα φυλακίζει τη γυναίκα στην «μπούργκα», να κρυφοβλέπει τον κόσμο αόρατη ως φύλο, τον ίδιο φόβο που στα θρησκευτικά περιβάλλοντα θέλει να κρύψει, να εξαφανίσει τη γυναικεία χάρη, ιδιαίτερα τα μαλλιά (γιατί άραγε τα μαλλιά;), ακόμα και να τα ξυρίσει, όπως οι φανατικοί Εβραίοι στις γυναίκες τους. Την ιεροποίηση της βιολογικής παρθενίας, περίπου λατρεία, τη γεννάει η φυσική θρησκεία, το τυφλό ένστικτο θωράκισης του εγώ απέναντι στον φόβο για το άγνωστο υπερβατικό.

Στην Αγιά Σοφιά για την κρυμμένη Παναγίλιά

Μάνος Λαμπράκης

Ἐκρύβησαν οἱ ὀφθαλμοί σου ή Η θεολογία της απόκρυψης και το τραύμα της εικόνας

(Λειτουργική βία, σιωπή της Παναγίας και η πολιτική του ελαχίστου φωτός. Αφιερωμένο στον π. Ευάγγελο Παπανικολάου)

Η ορατότητα δεν είναι ουδέτερη. Η εικόνα δεν είναι συμβολική, είναι μετοχική. Στην Ορθόδοξη θεολογία, η εικόνα δεν εκπροσωπεί: είναι. Η εικόνα συμμετέχει στην παρουσία του εικονιζομένου. Όταν καλύπτεται μια εικόνα, δεν κρύβεται μόνο ένα αισθητικό συμβάν. Διακόπτεται η μετοχή στην παρουσία. Σημειώνεται ρήγμα στην ουσία της λειτουργικής σχέσης του κόσμου με το Άκτιστο.

Στην Αγία Σοφία, πίσω από τις κάθετες λωρίδες του καλύμματος, το ψηφιδωτό της Πλατυτέρας διασώζει μια σχισμή του βλέμματος. Ο χώρος της Θεοτόκου –εκεί όπου η Θεία Οικονομία έγινε υλική σάρκωση– αποκαλύπτεται με όρους απουσίας. Το βλέμμα της Παναγίας δεν θεάται· διασώζεται. Το φως της δεν διαχέεται αλλά διαρρέει. Η Θεοτόκος δεν φανερώνεται αλλά εμμένει.

Η απόκρυψη της εικόνας της Παναγίας στην Αγία Σοφία είναι μια μορφή θεολογικής βίας, όχι απλώς πολιτικής ή πολιτισμικής. Πρόκειται για λειτουργική καταστολή – μια καταστροφή του εσχατολογικού χρόνου. Εκεί όπου η εικόνα καλείται να συγκρατήσει την πληρότητα του τέλους εντός της ύλης, το πανί διακόπτει την κλήση. Δεν σβήνει την εικόνα, ακυρώνει τη δυνατότητα πρόσβασης στο Πρόσωπο.

Οι παρακλήσεις της Παναγίας...

Του Μάνου Λαμπράκη 

Οι παρακλήσεις στην Παναγία, αυτές οι καθημερινές ακολουθίες των πρώτων δεκαπέντε ημερών του Αυγούστου, συγκροτούν μια λειτουργική τοπολογία της επιθυμίας: η επιθυμία του ανθρώπου να υπερβεί τη φθορά του χρόνου, να συναντήσει την αιωνιότητα όχι ως άρνηση του κόσμου αλλά ως σάρκωση του Θείου μέσα στον κόσμο. Η Παναγία δεν είναι εδώ μια ηθική μεσολάβηση αλλά μια οντολογική διαμεσολάβηση, ένα μέσο που γίνεται χώρος — τόπος, μήτρα, οδός της εν Χριστώ ζωής. Στο πρόσωπό της η Εκκλησία βιώνει την άρση του χωρισμού ανάμεσα σε κτιστό και άκτιστο, αυτό που ο Άγιος Γρηγόριος Παλαμάς ονόμασε «μέθεξη των ακτίστων ενεργειών».

Η κοινωνία μας σήμερα συχνά στερείται αφιέρωσης, ενώ η επιθυμία αποσυντίθεται σε διαρκή κατανάλωση εικόνων και εμπειριών. Η Παράκληση προσφέρει ένα αντίθετο πρόταγμα: την επιθυμία που επιμένει να είναι εσχατολογική. Δεν επιθυμεί την Παναγία ως αντικείμενο λατρείας αλλά ως πρόσωπο που οδηγεί πέρα από τον εαυτό της, προς τον Υιό της. Ο Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός σημειώνει:

«Ἡ Ἁγία Θεοτόκος ἐστιν ὅρος μεταξὺ κτιστοῦ καὶ ἀκτίστου» (PG 96, 664A).

Αυτή η εσχατολογική μεσολάβηση βιώνεται όχι ατομικά αλλά κοινοτικά, οι παρακλήσεις δεν είναι ιδιωτική προσευχή αλλά συλλογική ικεσία. Η κοινωνία αυτή δημιουργεί μια λειτουργική κοινότητα μνήμης και προσδοκίας, μια «προσωπολογία» της αγιότητας που αντιστέκεται στην αποπροσωποποίηση του σύγχρονου πολιτισμού.

Η Παναγία και η φυγή στην Αίγυπτο

από π. Ευάγγελος Παπανικολάου

Η Παναγία και η φυγή στην Αίγυπτο

Ομιλία του π. Ευάγγελου Παπανικολάου στους Ταξιάρχες στο Περιστέρι 29/12.

Τι γιορτάζουμε τον Δεκαπενταύγουστο.

Ο π. Ευάγγελος Παπανικολάου καλεσμένος της Ι. Μ. Περιστερίου  μίλησε με θέμα:
Τι γιορτάζουμε τον Δεκαπενταύγουστο.

Το θαύμα

Ενα βραδυ, πριν πολλα χρονια, μπηκα σε εναν θαλαμο ενος καρκινοπαθους νεαρου προκειμενου να του χορηγησω ενα παυσιπονο. 

Θα ηταν γυρω στα 28. 

Ακουγαμε και την ιδια μουσικη.

Η μανα του ηταν απεναντι στη καρεκλα σκυφτη, σχεδον κουλουριασμενη και μυριοταλαιπωρημενη.

Καλοκαιρι ηταν. 

Εξω διασκεδαζε ο κοσμος και χαιροταν τη ζωη.

Μεσα παλευαμε να σωσουμε το νεαρο.

Ο ογκολογος του ηταν σαφης.

''Δεν εξαρταται μονο απο εμας παιδι μου. 

Τωρα πια εξαρταται και απο σενα αλλα και απο την πιστη σου. 

Θα το παλεψουμε ολοι μαζι, αλλα δεν ξερω τί θα γινει''.

Ο νεαρος πονουσε και μαρτυρουσε καθε βραδυ.

Κι εμεις προσπαθουσαμε να τον ηρεμησουμε ειτε με τα παυσιπονα ειτε με μια κουβεντα παρηγοριας.

Ετσι κι εκεινο το βραδυ που ελαχε να ημουν εγω βαρδια.

Του μιλουσα για μουσικη, για συναυλιες. 

Περνουσαμε λιγη ωρα μαζι (ειχαμε κι αλλους ασθενεις και ημασταν μονο δυο στη βαρδια) και αυτο εδειχνε να τον ανακουφιζει λιγο.

Μαλιστα εκεινο το βραδυ ειχαμε και τη πρωτη διαφωνια μας.

Εγω επεμενα πως το δικο μου αγαπημενο συγκροτημα ηταν το καλυτερο, εκεινος ελεγε τα δικα του. 

ΣΤΟ ΑΙΩΝΙΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ ΠΙΣΤΗΣ ΚΑΙ ΑΜΦΙΒΟΛΙΑΣ

Του Κώστα Χατζηαντωνίου 

Ο Θωμάς είναι πρόσωπο εμβληματικό.

 Σύμπτωση αποκαλυπτική τον θέλει να απουσιάζει, τόσο όταν εμφανίστηκε ο Αναστημένος Ιησούς στους μαθητές του, όσο και όταν οι Απόστολοι συγκεντρώθηκαν εκ περάτων στη Γεθσημανή για να κηδεύσουν το σώμα της Μαρίας• βρισκόταν ως ιεραπόστολος στην Ινδία, όπου αργότερα θα εύρισκε μαρτυρικό θάνατο. 

Την πρώτη φορά ζήτησε να ψηλαφήσει τον Αναστάντα για να πεισθεί. Τώρα αρκείται να ζητήσει να προσκυνήσει το σώμα της Θεομήτορος για να λάβει τη χάρη και τον αγιασμό από το άχραντό της σώμα. Την πρώτη φορά, ο Αναστάς του έδωσε την ευκαιρία να θέσει τον δάκτυλον εις τον τύπον των ήλων και στην αγία πλευρά. Τώρα, στον τάφο που ανοίγει, δεν βρίσκουν παρά μόνο την αγία ζώνη, το ωμοφόριο και την εσθήτα της Παρθένου. Το θεοδόχο σώμα της έχει μετασταθεί - δόξα μοναδική για ανθρώπινο πλάσμα να αναστηθεί πριν την κοινή Ανάσταση.

Σχεδόν τέσσερις αιώνες μετά, το 450 μ.Χ., στις αρχές της βασιλείας του Μαρκιανού που είχε νυμφευθεί την εγγονή του Μεγάλου Θεοδοσίου Πουλχερία, το ζεύγος των αγίων αυτοκρατόρων χτίζει στις Βλαχέρνες τον νέο ναό της Παναγίας και συγκεντρώνει κάθε στολίδι για την διακόσμησή του. Μα λείπει το πιο σημαντικό, το πανάγιο και θεοδόχο σώμα. Τυχαίνει εκείνο τον καιρό και βρίσκεται στην Κωνσταντινούπολη (με αφορμή την επικείμενη Δ' Οικουμενική Σύνοδο της Χαλκηδόνος) ο πατριάρχης Ιεροσολύμων Ιουβενάλιος και επίσκοποι της Παλαιστίνης.

 "Γνωρίζουμε πως στα Ιεροσόλυμα είναι η πρώτη και ασύγκριτη εκκλησία της Παναγίας Θεοτόκου, στο χωριό Γεθσημανή, όπου κατατέθηκε το ζωοφόρο της σώμα", λένε οι βασιλείς στον πατριάρχη. "Θέλουμε λοιπόν το λείψανό της να το φέρουμε εδώ, φυλακτήριο της Βασιλεύουσας".

Η μετάσταση της Θεοτόκου ως νόημα ελευθερίας

Ο Δημήτρης Μαυρόπουλος σε μια αποκλειστική συνέντευξη στο Αντίφωνο  μιλά για την κοίμηση και την μετάσταση της Θεοτόκου ως νόημα ελευθερίας.

Φώτης Κόντογλου – Παναγία, Mήτηρ Θεού

Στη θρησκευτική γλώσσα, τον θάνατο των αγίων δεν τον λένε τελευτή, αλλά τον λένε Κοίμηση, για την μακαριότητα που έχει η λέξη και για δείξουνε πως δεν πεθάνανε αλλά πως κοιμούνται γλυκά, κατά τα λόγια που είπε ο Χριστός στους μαθητάδες του για τον Λάζαρο: 

«Λάζαρος ὁ φίλος ἡμῶν κεκοίμηται» (Ιω. ια΄11), και στους συγγενείς της κόρης του αρχισυναγώγου, που έκλεγε και οδυρότανε: «τί θορυβεῖσθε καὶ κλαίετε; τὸ παιδίον οὐκ ἀπέθανεν, ἀλλὰ καθεύδει» (Μαρκ. έ 39). Υστερώτερα οι Χριστιανοί λέγανε και για τους πεθαμένους ανθρώπους πως κοιμηθήκανε: « εκοιμήθη ο δούλος του Θεού τάδε».

Για την κοίμηση της Παναγίας δεν γράφει τίποτα το Ευαγγέλιο, γράφει μονάχα για τη Γέννηση της και τον Ευαγγελισμό. 

Τα της Κοιμήσεως τα γνωρίζουμε από την αγία Παράδοση, κατά την οποία την Παναγία την επήρε μετά την Ανάσταση ο απόστολος Ιωάννης, όπως του παράγγειλε ο Χριστός από το σταυρό, και την είχε στο σπίτι του σαν μητέρα, και πως υστερώτερα την είχε μαζί του στην Έφεσο, πράγμα που δεν είναι βέβαιο. Η Παναγία καθότανε μαζί του, ως που τελείωσε τη ζωή της, σε ένα σπίτι κοντά στον κήπο της Γεθσημανής. Αυτό το μέρος το αγαπούσε πολύ ο Χριστός και πήγαινε συχνά εκεί με τους μαθητάδες του. Εκεί πήγε και ύστερα από τον Μυστικό Δείπνο και προσευχήθηκε, τη νύχτα που τον πιάσανε οι Ιουδαίοι. Εκεί λοιπόν καθότανε και η Παναγία και περίμενε να την πάρει ο Γυιός της.

 Και σαν ήλθε ο καιρός, έστειλε ο Χριστός Άγγελο να της πεί πως θα την πάρει από την πρόσκαιρη ζωή στην αιώνια. Σαν το άκουσε η Παναγία αυτό χάρηκε κι ανέβηκε στο Όρος των Ελαιών, απ΄ όπου είχε αναληφθεί ο Κύριος, και έκανε την προσευχή της. Και γυρίζοντας στο σπίτι της, τα ετοίμασε όλα για την ταφή της η ίδια.