Συνέντευξη
Ποια χρονική στιγμή, ποια συνθήκη κοινωνική σάς κινητοποίησε να γράψετε τον Ψηφιακό ανθρωπισμό;
Δεν υπήρξε μια συγκεκριμένη χρονική στιγμή. Το βιβλίο κατά κάποιον τρόπο γράφτηκε από μόνο του, διότι σε αυτό συγκεντρώνονται γραπτά και συνεντεύξεις των τελευταίων χρόνων με θέμα την παρούσα μορφή της εικονιστικής κοινωνίας. Σκέφτηκα ότι, περιλαμβάνοντας δοκιμιακά και ακαδημαϊκά κείμενα σ’ έναν τόμο, θα καταστούν –πιθανώς– ευκολότερα προσβάσιμα για τις/τους αναγνώστριες/ες. Επιπλέον, θα ήταν δυνατόν να διαπιστώσουν σε συγκεκριμένα ζητήματα την εφαρμογή των θεωρητικών εννοιών που αναπτύσσω στις Πολιτικές του Βίου ώστε, ενδεχομένως, κατ’ αυτόν τον τρόπο ν’ αποκαλυφθούν απροσδόκητες διασυνδέσεις μεταξύ τους και καινούργιες απορίες.
Ποια η διαφορά ανάμεσα στην εικονική και εικονιστική κοινωνία;
Εικονική πραγματικότητα (virtual reality) ονομάζουμε την ψηφιακή προσομοίωση της πραγματικότητας από έναν υπολογιστή. Ο χρήστης μπορεί να περιηγηθεί στο ψηφιακό περιβάλλον και ν’ αλληλεπιδράσει με αυτό χρησιμοποιώντας ειδικό εξοπλισμό όπως ειδικά γυαλιά, ακουστικά και αισθητήρες. Κατά την αλληλεπίδραση ο χρήστης δεν «βλέπει/ακούει/αισθάνεται» το φυσικό περιβάλλον. Με τον όρο εικονιστική κοινωνία περιγράφω τη σύγχρονη υβριδική, δηλαδή ταυτόχρονα φυσική και ψηφιακή πραγματικότητα. Η εικονιστική κοινωνία συνιστά την παρούσα μορφή της νεωτερικότητας, η οποία έχει ως κεντρικό γνώρισμα την κυριαρχία της εικόνας σε όλες τις ανθρώπινες δραστηριότητες και τη βαθμιαία εξεικόνιση του βίου. Η εικονιστική κοινωνία χαρακτηρίζεται από την ανάδυση ενός καινοφανούς τρόπου παραγωγής και διακίνησης εικόνων, μέσω της ψηφιοποίησης, ο οποίος τείνει στην εξαΰλωση των αγαθών (π.χ. εξουσία, πλούτος, πληροφορία) και των σχέσεων (διαπροσωπικών, οικονομικών και πολιτικών), η αρχιτεκτονική, το περιεχόμενο και η εγγύτητα των οποίων προσδιορίζονται ολοένα περισσότερο από αλγορίθμους.
Πόσο λεπτή κι επισφαλής είναι η διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στην εξέλιξη του ανθρώπου μέσα από την τεχνολογία και στην υποδούλωσή του στους αλγορίθμους;
Δεν γνωρίζω, όπως δεν γνωρίζω αν θα υπάρξει τελικά μια υποδούλωση στους αλγορίθμους. Διαπιστώνω όμως ότι η εξάρτησή μας απ’ αυτούς αυξάνει ολοένα και ταυτόχρονα εκτείνεται σε περισσότερες ανθρώπινες δραστηριότητες. Αν κανείς είναι απαισιόδοξος, θα μπορούσε να ισχυριστεί ότι η υποδούλωσή μας συντελείται βαθμιαία δίχως να τη συνειδητοποιούμε. Μη διαθέτοντας την πολυτέλεια της απαισιοδοξίας, προτιμώ να αισιοδοξώ ότι μπορούμε να προστατέψουμε την αυτονομία μας τόσο σε ατομικό όσο και σε κοινωνικό επίπεδο, ζυγίζοντας με φρόνηση τα οφέλη και τους κινδύνους της χρήσης των αλγορίθμων.