''Οι ολέθριες συνέπειες της αφθονίας''

Του Δημήτρη Βασιλειάδη                                                 

    Το παρακάτω απόσπασμα απ΄ τη συζήτηση ανάμεσα στον Καστοριάδη και τον Οκτ. Πας, που είχε να κάνει με την καταλυτική επιρροή της κατανάλωσης, ή της αφθονίας στην ''εξέλιξη'' του ανθρώπου, είναι παρμένο απ΄ το βιβλίο των εκδ. ''Πόλις'', με τίτλο ''Είμαστε υπεύθυνοι για την ιστορία μας'', σε επιμέλεια της Τέτας Παπαδοπούλου.                                            

   Κ. Καστοριάδης :  ''Την κατάσταση στην οποία βρισκόμαστε σήμερα θα την χαρακτήριζα ''εξαπλωμένη έρημο''. Για να απαντήσουμε στο ερώτημα ''ποιός εξαπλώνει αυτή την έρημο ;'' πρέπει να απορρίψουμε όλες τις έως τώρα γνωστές θεωρίες της ιστορίας. Δεν υπάρχουν πια ''συνωμοσίες του κεφαλαίου'', δεν υπάρχουν ''κακοί''. Κι όμως, τα πάντα συντρέχουν προς την ίδια κατεύθυνση, προς την κατεύθυνση της διαφθοράς, που έχει πλέον γίνει συστηματική της αυτόνομης εξέλιξης της τεχνοεπιστήμης, που κανείς δεν ελέγχει και βεβαίως, της αγοράς.   

     Σήμερα, δεν μας απασχολεί πλέον, εάν τα προϊόντα που παράγουμε είναι χρήσιμα. Το μόνο που μας απασχολεί είναι, εάν θα πωληθούν και ίσως ούτε καν αυτό, διότι ξέρουμε ότι έτσι κι αλλιώς θα πωληθούν μέσω διαφήμισης.''    

    

     Οκτάβιο Πας :  ''Πιστεύω πως εκείνο που πρέπει να μας απασχολήσει είναι η γενικευμένη παθητικότητα των ανθρώπων, η οποία νομίζω συνδέεται με την απαταγώδη αποτυχία του επαναστατικού κινήματος του 20ου αιώνα.            

                                          

     Μετά την αποτυχία του κομμουνισμού βρεθήκαμε μπροστά σε μια ''ιστορική παύση'', σε ένα κενό. Δεν έχουμε ιστορικά προτάγματα, ενώπαράλληλα ανεχόμαστε την παρούσα κατάσταση που καταστρέφει τις αξίες και μεταμορφώνει τη σύγχρονη κοινωνία σε κοινωνία κατανάλωσης...         

Ο διάβολος και ο ιδεολόγος

Οκτάβιο Παζ

Του Οκτάβιο Παζ από τον νέο Ερμή τον Λόγιο τ. 19

Από τον θάνατό του, κάτι παραπάνω από έναν αιώνα πριν, η επιρροή του Ντοστογιέφσκι δεν έπαψε να αναπτύσσεται και να επεκτείνεται. Πρώτα στην πατρίδα του –όπου είχε αποκτήσει φήμη όντας εν ζωή– στη συνέχεια στην Ευρώπη, την Αμερική και την Ασία. Αυτή η επιρροή δεν υπήρξε αποκλειστικά λογοτεχνική, αλλά πνευματική και ζωτική: πολλές γενιές διάβασαν τα έργα του, όχι ως μυθιστορήματα, αλλά ως μελέτες πάνω στο ανθρώπινο πνεύμα και συνομίλησαν σιωπηλά με τους χαρακτήρες του, σαν να ήταν παλιoί γνώριμοι. Το έργο του σημάδεψε πνεύματα πολύ διαφορετικά, από τον Νίτσε και τον Ζιντ, έως τον Φόκνερ και τον Καμύ. Στο Μεξικό, δύο συγγραφείς τον διάβασαν με πάθος, ίσως επειδή ανήκουν στην ίδια πνευματική οικογένεια με αυτόν και αναγνωρίζουν τον εαυτό τους σε πολλές από τις ιδέες και τις εμμονές του: ο Χοσέ Βασκονσέλος και ο Χοσέ Ρεβουέλτας. Είναι (ή υπήρξε) ο αγαπημένος συγγραφέας των νέων: θυμάμαι ακόμα τις ατελείωτες συζητήσεις που λάμβαναν χώρα λίγο πριν πάρουμε απολυτήριο λυκείου, με κάποιους συμμαθητές μου, κατά τη διάρκεια περιπλανήσεων που ξεκινούσαν το δείλι, στο κολλέγιο Σαν Ιντεφόνσο και ολοκληρώνονταν μεταμεσονύχτια στη Σάντα Μαρία ή στη λεωφόρο Ινσουρζέντες[1], περιμένοντας το τραμ. Ο Ιβάν και ο Ντμίτρι Καραμαζόφ πάλευαν μέσα στον καθένα από εμάς.