Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα ΘΕΡΜΟΣ. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων
Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα ΘΕΡΜΟΣ. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων

Παρασκευή 12 Ιανουαρίου 2024

Γάμος: μυστήριο ἀγάπης



π. Βασίλειος Θερμός 

▪︎Γάμος: μυστήριο ἀγάπης

-Γιατί ὀνομάζουμε τό γάμο μυστήριο; Τί τό μυστηριῶδες ἔχει;

Δέν τό ὀνομάζουμε μυστήριο ἐπειδή ἔχει κάτι τό ἀκατανόητο, ὅπως ἡ κοινόχρηστη σημασία ὑπονοεῖ. Μυστήριο εἶναι κάθε συνάντηση κτιστοῦ καί ἀκτίστου, δηλαδή Θεοῦ ἀπό τή μία καί ἀνθρώπου ἀπό τήν ἄλλη. Καί στόν ἐκκλησιαστικό γάμο ἔχουμε μιά τέτοια συνάντηση, μᾶλλον μιά ἕνωση, ὅπως ἀκριβῶς εἶναι μυστήριο ἡ ἐνανθρώπηση τοῦ Θεοῡ ἤ ἡ Θεία Λειτουργία. Φυσικά μία τέτοια συνάντηση ὑπερβαίνει τή δυνατότητα τοῦ μυαλοῦ μας νά τήν κατανοήση πλήρως.

-Μπορεῖτε νά ἐξηγήσετε περισσότερο πῶς συναντᾶται ὁ Θεός μέ τόν ἄνθρωπο στόν γάμο;

Ὅπως ἀκριβῶς στή Θεία Εὐχαριστία. Ἐκεῖ προσφέρουμε τά ὑλικά δῶρα μας (ψωμί καί κρασί) στόν Θεό καί Αὐτός μᾶς τά ἐπιστρέφει ἁγιασμένα, ὡς Θεία Κοινωνία. Ἔτσι καί στόν γάμο προσφέρουμε τήν ἕνωσή μας στόν Θεό καί τήν λαμβάνουμε πίσω ἁγιασμένη.

-Αὐτό τί σημαίνει στήν πράξη;

Γιά νά τό ἀντιληφθῆτε χρειάζεται νά θυμηθεῖτε τό εὐαγγελικό ἀνάγνωσμα πού διαβάζεται στήν ἀκολουθία τοῦ γάμου. Πρόκειται γιά τό πρῶτο θαῦμα τοῦ Χριστοῦ, πού ἔγινε στήν Κανᾶ. Ὅπως θά θυμᾶστε, ὅταν τελείωσε τό κρασί ὁ Χριστός ζήτησε νά γεμίσουν ἕξη πέτρινες στάμνες μέ νερό καί κατόπιν νά τό σερβίρουν. Ἦταν πιά κρασί καί ὁ γαμπρός ἀπόρησε. Κάλεσε τόν ὑπεύθυνο τοῦ τραπεζιοῦ καί τοῦ εἶπε: "Ὅλος ὁ κόσμος βάζει στήν ἀρχή τό καλύτερο κρασί καί κατόπιν τό κατώτερο. Σύ γιατί κράτησες τό καλό γιά τό τέλος;" (Ἰωάν. 2, 1 -11).

Τά θαύματα τοῦ Χριστοῦ καί τῶν ἁγίων ὀνομάζονται σημεῖα, δηλαδή σημάδια μιᾶς ἄλλης πραγματικότητας. Στήν περίπτωση αὐτή ὁ Κύριος μᾶς δείχνει ποιά εἶναι ἡ φυσική φορά τῶν πραγμάτων χωρίς τήν Χάρη τοῦ Θεοῦ καί ποιά μέ αὐτήν. Χωρίς τή συνάντηση Θεοῦ καί ἀνθρώπου στόν γάμο, ἡ φυσική του πορεία εἶναι νά φθίνη καί νά κουράζεται. Ὅταν πραγματοποιηθῆ ἡ ἕνωση αὐτή, ὁ φυσικός δεσμός ἐνσωματώνεται στό σῶμα τοῦ Χριστοῦ, τήν Ἐκκλησία καί λαμβάνει δυναμισμό ἀπροσμέτρητο.

-Καί τόσοι γάμοι ἀνθρώπων πού δέν συνδέονται ἐνεργά μέ τήν Ἐκκλησία ἤ πού τελοῦν πολιτικό γάμο; Εἶναι καταδικασμένοι σέ φθορά καί συμβατικότητα; Ἡ πραγματικότητα δέν τό ἐπικυρώνει αὐτό.

Τρίτη 6 Ιουνίου 2023

Δεν ξέρουν για ποια πράγματα μιλούν! - π. Βασίλειος Θερμός






π. Βασίλειος Θερμός

Ψυχίατρος παιδιών καί εφήβων.
Δρ. Θεολογικής Σχολής του Παν/μιου Αθηνών.
Καθηγητής στην Ανωτάτη Εκκλησιαστική Ακαδημία Αθηνών

Προσφάτως έγινε θόρυβος για δύο πρωτοβουλίες σχετικές με την Λατρεία μας. Οι γνωστοί φωνασκούντες, που επιθυμούν να επικρατεί στη λειτουργική ζωή η ακινησία του νεκροταφείου, χάλασαν τον κόσμο 
α) επειδή ένας μητροπολίτης ζητά την απομάκρυνση του Εσταυρωμένου από τον χώρο όπισθεν της Αγίας Τραπέζης,
 β) επειδή κάποιος πρεσβύτερος έντυσε ως ιερόπαιδες και κορίτσια!

Θα τοποθετηθώ εν συντομία σε αμφότερα:

1) Δεν ήταν τυχαίο ή αμέλεια της Εκκλησίας ότι επί αιώνες δεν υπήρχε Εσταυρωμένος. Ξέρετε γιατί; Απλούστατα, διότι όταν τελούμε την Θεία Λειτουργία δεν απευθυνόμαστε στον Χριστό! Μιλούμε στον Θεό-Πατέρα, ιστάμενοι δε οι κληρικοί ενώπιον της Αγίας Τραπέζης εικονίζουμε τον Χριστό! Ο Χριστός ο Ίδιος προσφέρει την Λειτουργία στον Πατέρα Του, μαζί με εμάς τα αδέλφια Του, όπως εμφαίνεται και από την ευχή του Χερουβικού Ύμνου: «Συ γαρ ει ο προσφέρων και προσφερόμενος και διαδιδόμενος, Χριστέ ο Θεός ημών…» (η μόνη ευχή της Λειτουργίας που απευθύνεται στον Χριστό). Ο τόπος του Χριστού, με άλλα λόγια, είναι από την άλλη πλευρά!


Οι υπερ-ορθόδοξοι που φωνάζουν αγνοούν ότι εισήχθη από τους Ρωμαιοκαθολικούς ο Εσταυρωμένος στην Κωνσταντινούπολη του 15ου αιώνα, σαν καλόπιασμα για να λάβουν οι Παλαιολόγοι βοήθεια από τον Πάπα, επεκτείνεται δε μόλις τον 19ο αιώνα!
Εν ολίγοις, η Εκκλησία μας που τελούσε σε κατάσταση άγνοιας και ύπνωσης λόγω Τουρκοκρατίας, συνήθισε στη νέα πραγματικότητα, λησμονώντας όμως την εκκλησιολογία. Το αποτέλεσμα είναι ότι κάποιοι συντηρητικοί αδελφοί μας, έχοντας καταστήσει κριτήριο των πάντων την συνήθεια, ωρύονται τώρα πως η απομάκρυνση του Εσταυρωμένου είναι ασέβεια και βεβήλωση. Και τούτο διότι δεν τούς ενδιαφέρει η θεολογική αλήθεια των πραγμάτων – μετράει μόνο το τι κάνει ο γέροντάς τους ή το Άγιον Όρος. Ή το τι συνήθισαν να βλέπουν. Ψυχολογία κάνουν, όχι Θεολογία!

2) Το φύλο των παιδιών που μεταφέρουν λαμπάδες και θυμιατό βοηθώντας κατά την Λατρεία δεν έχει καμία σημασία. Αυτό το διαπιστώνουμε στα γυναικεία μοναστήρια, στις ακολουθίες που γίνονται σε γυναικείες κατασκηνώσεις και ιδρύματα κτλ. Όσοι πιστοί είναι βαπτισμένοι και χρισμένοι διακονούν στη Λατρεία, αφού άλλωστε απαντούν στον λειτουργό, ψάλλουν, απαγγέλλουν κτλ, δηλαδή είναι οργανικοί παράγοντες της Λατρείας – εκτός αν κάποια σοβαρή αμαρτία τούς εμποδίζει, κάτι που ισχύει εξίσου για άνδρες και γυναίκες, όμως!

Τετάρτη 2 Νοεμβρίου 2022

Η πίστη θεραπεύει. Ναι, αλλά τι: - Του π. Βασιλείου Θερμού

Η πίστη θεραπεύει.

Ναι, αλλά τι:

Του π. Βασιλείου Θερμού



Κάθε φορά που κάποια θαύματα, αληθινά ή ψεύτικα, βλέπουν το φως της δημοσιότητας, τα αντανακλαστικά της κοινωνίας αρχίζουν τους γνωστούς αυτοματισμούς. Μιας κοινωνίας που βρίσκεται «στην τσίτα» ως προς τα τρέχοντα και εμφανίζεται αφάνταστα νωθρή όταν καλείται να αμφισβητήσει τα στερεότυπα της.

Και ποιοι είναι οι αυτοματισμοί και τα στερεότυπα, τουλάχιστον όπως εκφράζονται από τα Μ.Μ.Ε.; «Εμπόριο Ελπίδας, αίσχος», «επιστροφή στο Μεσαίωνα», «σκοταδισμός» και τα συναφή. Ας μην ξεγελιόμαστε επειδή εδώ οι κατηγορίες ευσταθούν, διότι την ίδια αντίδραση έχουν και στα αληθινά θαύματα!

Και από την άλλη πλευρά; Μαγική θρησκευτικότητα κατά την οποία το θαύμα α) εκβιάζεται, ενώ ο Θεός μας παραμένει ελεύθερος, β) στοχεύει σε θεαματικές θεραπείες επειδή αυτές «αποστομώνουν» δηλαδή διεκδικούν αντικειμενικότητα, γ) συρρικνώνει τον άνθρωπο σε «καταναλωτή» του Θεού αντί για συνεργάτη του, ένα επίπεδο στο οποίο ο ίδιος ο Θεός μάς ανύψωσε.
Έπρεπε να έχει σταματήσει εξαρχής αυτό το σίριαλ με τον επαγγελματία θεραπευτή και τους σελέμπριτι. Και μόνο τα βίντεο να δει κανείς αντιλαμβάνεται ότι πρόκειται για μία κακόγουστη μίμηση των δήθεν χαρισματικών faith healers της Αμερικής. Kαι επειδή δεν το μάζεψε η Εκκλησία έγκαιρα, πριν γίνει πασίγνωστο, ο περιορισμός του τώρα θα είχε και αντιστάσεις και παρενέργειες.

Πέμπτη 21 Ιανουαρίου 2021

Φτάνει πια! Καμία κουβέντα χωρίς ευθύνη από εδώ και πέρα!


ΠΡΩΤΟΠΡΕΣΒΥΤΕΡΟΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΘΕΡΜΟΣ



Λίγη περισσότερη σιωπή
μπορεί να σκοτώσει το ίδιο αλάνθαστα,
όπως και μια λέξη.
(Τάσος Λειβαδίτης)

Οκαιρός της ανευθυνότητας τελείωσε! Όποιος δεν τό έχει καταλάβει, ας τόν συνεφέρουν τα φέρετρα! Όποιος αρνείται να δει και αυτά, είναι ώρα για το χαστούκι που τού αρμόζει!

Σε αυτόν τον τόπο, ανέκαθεν, τα λόγια ήταν δωρεάν. Το ρεσιτάλ ανευθυνότητας έδινε παράσταση. Από ποιους; Από δοκησίσοφους, από όσους ξέρουν να γοητεύουν με τα λόγια. Οπότε και οι κληρικοί από αυτόν τον ίδιο λαό βγήκαμε, από μια κοινωνία που πάντοτε αναδείκνυε φαφλατάδες πολιτικούς σε αφθονία. Γιατί να διαφέρουμε;

Όταν προ ετών ένας πνευματικός στην Αθήνα έπεισε έναν εξομολογούμενο με ψύχωση να διακόψει τα φάρμακά του, εκείνος υποτροπίασε και τόν έκανε ‘μαύρο στο ξύλο’. Το σκεπτικό της προτροπής ήταν φυσικά ‘πνευματικό’ –ο Θεός ας μάς ελεήσει για την βεβήλωση των λέξεων… Γιατί να εμπιστεύεσαι επιστήμονες που δεν πιστεύουν στην ψυχή, ότι τα μέσα της Εκκλησίας είναι αρκετά, και όλα τα γνωστά «της ανοίας ρητά». Θέματα λυμένα από πολλών ετών, δουλεμένα και εξηγημένα θεολογικά ως προς τις ορολογίες (ψυχή-ψυχισμός)– αλλά είναι πολύ να απαιτείς γνώση τους από ανθρώπους που δεν ανοίγουν βιβλίο, ή που διαβάζουν επιλεκτικά όσα συμφωνούν ή όσα εκλαμβάνουν ότι συμφωνούν μαζί τους. Δεν έχουν κανένα πρόβλημα με μία φράση τους να ακυρώνουν ώρες μόχθου του ψυχίατρου, ο οποίος δεινοπαθεί να πείσει τον ασθενή να λάβει την αγωγή του ή να κάνει την ψυχοθεραπεία η οποία ενδείκνυται.

Στην εν λόγω περίπτωση ο πνευματικός πλήρωσε και ο ίδιος (πλην του άτυχου ασθενούς) τις συνέπειες του φανατισμού του. Δυστυχώς δεν είναι αυτός ο κανόνας, όμως. Όσοι αποκόπτουν παντρεμένα ζευγάρια από την τροφή της Θείας Κοινωνίας αν δεν συνεχίζουν να τεκνοποιούν επ’ αόριστον, «θύουν και απολλύουν» τις ψυχές χωρίς καμία συνέπεια. Όσοι επιθέτουν «φορτία βαρέα και δυσβάστακτα» στους ώμους των ανθρώπων, αφήνονται ανενόχλητοι να συνεχίσουν το καταστροφικό τους έργο.

‘Τζάμπα μαγκιά’ όμως. Όσοι επιβάλλουν τεκνογονία εκεί που συντρέχουν λόγοι υγείας για την αποφυγή της, ή παρέχουν με αυτοπεποίθηση συμβουλές καταστροφικές για την ανατροφή ή την κοινωνικότητα ενός παιδιού, δεν θα είναι παρόντες όταν αργότερα οι άνθρωποι θα υφίστανται καθημερινά τις οδύνες τις οποίες επέφερε η υπακοή τους. Όταν η μητέρα πεθαίνει στη γέννα, ή το παιδί στρεβλώνεται ψυχικά, ή έρχεται παιδί με σταυρό λόγω σοβαρής αρρώστιας ή αναπηρίας, αυτοί είτε απουσιάζουν κυριολεκτικά, είτε ψελλίζουν δικαιολογίες ότι δεν μπορούσαν να φαντασθούν κτλ, είτε επιστρέφουν την κατηγορία στους ταλαίπωρους διαμαρτυρόμενους: «δεν είχατε αρκετή πίστη, δεν… δεν…»!

Σε άλλες χώρες και κουλτούρες τέτοιες συμπεριφορές θα έσυραν τους κληρικούς αυτούς στα δικαστήρια. Όμως, η ελαφρότητα με την οποία αντιμετωπίζουμε εν γένει τις συνέπειες των πράξεών μας στην Ελλάδα, καθώς και ο ανέκαθεν σεβασμός των Ορθοδόξων προς το ράσο, έχουν ως αποτέλεσμα να διαφεύγουν πλήρως ανενόχλητοι. Όχι μόνο στην κοσμική δικαιοσύνη δεν ενάγονται, αλλά ούτε και στα αρμόδια εκκλησιαστικά όργανα δεν αναφέρονται.

Πλήρης σιγή, πλήρης αμνηστία! Όσο περισσότεροι είναι οι εξομολογούμενοι σε αυτούς, τόσο πιο πολύ τούς υπολογίζουν οι μητροπολίτες! Έρμαια του φόβου πλέον, παρέδωσαν τους απλούς πιστούς σε χέρια ολετήρων. Κανείς τους δεν καλείται από τον επίσκοπό του να τού γίνουν συστάσεις, από κανένα δεν αφαιρείται η ιδιότητα του πνευματικού. Οτιδήποτε και αν ειπωθεί, και το πιο εξωφρενικό. Υπάρχουν ακόμη πνευματικοί που βεβαιώνουν όποιον προτίθεται να φύγει από αυτούς ότι θα κολαστεί (!), που προτρέπουν ομοφυλόφιλους νέους να παντρευτούν με την αυταπάτη ότι έτσι θα ξεπεράσουν το πρόβλημα (!), που επιβάλλουν στα έγγαμα ζευγάρια να συνέρχονται στο σκοτάδι και ενδεδυμένοι! Δεν αποτελούν εξωτικές φιγούρες, ζουν ανάμεσά μας.

Παρασκευή 15 Ιανουαρίου 2021

Βασίλειος Θερμός: Ωσμωση επιστήμης και θρησκείας

Βασίλειος Θερμός: Ωσμωση επιστήμης και θρησκείας

Η πανδημία αναζωπύρωσε μια διαμάχη αιώνων που τις τελευταίες δεκαετίες είχε ατονήσει

Βασίλειος Θερμός: Ωσμωση επιστήμης και θρησκείας

Η αιφνίδια και αναπόφευκτη συνάντηση του κορωνοϊού με τη θρησκευτικότητα των ανθρώπων αναζωπύρωσε μια διαμάχη που χρονολογείται επί περίπου τρεις αιώνες. Αν και κατά τις τελευταίες δεκαετίες είχε ατονήσει και μάλλον «σερνόταν», μια που ο μετανεωτερικός πλουραλισμός προοδευτικά αντικαθιστά όλο και περισσότερο τη σκληρή νεωτερικότητα, το ενδεχόμενο κινδύνου της ζωής πυροδότησε την παλιννόστηση της έντασης. Λογικό: ο θεωρητικός διάλογος διεξάγεται από πρόσωπα με σάρκα και οστά, τα οποία νοιάζονται, όχι μόνο για τις ιδέες τους, αλλά και για τη ζωή τους.

Δεν θα ασχοληθώ στο σημείωμα αυτό με θεωρίες συνωμοσίας, οι οποίες απορρίπτουν τα επιστημονικά πορίσματα στο όνομα της θρησκείας. Τα θρησκευτικά σημαίνονται είναι απατηλά εδώ: πρόκειται καθαρά για ψυχοπαθολογία όπου η παράνοια ενδύεται την πίστη ως «σημαία ευκαιρίας».
Πάμε κατευθείαν στη Θεία Κοινωνία. Για τον άνθρωπο του Ορθού Λόγου ο τρόπος μετάδοσής της είναι αναχρονιστικός και ανεύθυνος. Στους πιστούς διαμορφώθηκαν σύντομα δύο γραμμές άμυνας: οι μετριοπαθείς εισέπραξαν (ορθά) την αμφισβήτηση της Θείας Κοινωνίας ως κατάργηση της ουσίας της πίστης, ενώ οι φονταμενταλιστές «το τερμάτισαν» ισχυριζόμενοι ότι εντός του ιερού χώρου του ναού εκλείπει κάθε κίνδυνος νοσηρότητας.

06/12/2020 09:07 EET | Updated 06/12/2020 09:07 EET

«Όλα είναι στο μυαλό μας, φίλε!»

Η κουλτούρα μας στο κόσκινο της πανδημίας

EUROKINISSI

Έτσι ανάποδα λυγάω το βράδυ αυτό

του νου τη βέργα…

Λες και βγήκε τ′ ασανσέρ σ′ ένα κελί

που ένας τόβλεπε το φως γι′ ανατολή

κι άλλος για δύση. 

(Λίνα Νικολακοπούλου, Ανθρώπων έργα) 


Σε πρόσφατο άρθρο του1 ο καρδιολόγος Θανάσης Δρίτσας είλκυσε την προσοχή μας σε ένα ζήτημα καίριας σημασίας για την αντιμετώπιση έντονων και μαζικών κρίσεων, όπως η παρούσα πανδημία. Ψυχοκοινωνικές παράμετροι όπως η ατομική ευθύνη, η αίσθηση ομάδας, η εμπιστοσύνη, η στάση έναντι της εξουσίας, η αλληλεγγύη των γενεών κ.ά. διαφέρουν από χώρα σε χώρα, δημιουργώντας πολύ διαφορετικό πολιτισμικό υπόβαθρο, το οποίο – και αυτό μάς ενδιαφέρει πρωτίστως εδώ - μεταφράζεται σε περισσότερους ή λιγότερους νεκρούς. Στο συγκεκριμένο κείμενο ο συγγραφέας αναφέρεται σε λαούς της Άπω Ανατολής, που δέχθηκαν πρόθυμα περιορισμούς οι οποίοι αποδείχθηκαν σωτήριοι.

Ιστορικής βαρύτητας γεγονότα, και μάλιστα παρατεταμένης διάρκειας (με τις πανδημίες να αποτελούν το ιδανικό παράδειγμα), διαθέτουν την δύναμη να φιλτράρουν τις αξίες και τις στάσεις ενός λαού, μετατρέποντάς τες (κυριολεκτικά!) σε ζήτημα ζωής ή θανάτου. Με έκπληξη ο άνθρωπος διαπιστώνει ότι τα μέχρι τότε αυτονόητά του ενδέχεται να κρίνουν αν θα ζήσει ή αν θα πεθάνει!

Λέγεται πως οι σεισμοί συνιστούν φυσικό φαινόμενο, αλλά οι νεκροί από τους σεισμούς πολιτικό μέγεθος. Πολύ ορθά, αφού κρίσιμοι παράγοντες είναι η ποιότητα των κατασκευών, η χωροταξία, η αυθαίρετη δόμηση, η εκπαίδευση για την αντιμετώπιση κ.ά. Ακριβώς κατά τον ίδιο τρόπο, μια πανδημία αποτελεί βιολογικό γεγονός, αλλά οι νεκροί της απαρτίζουν παράμετρο ψυχοκοινωνικής τάξης. Η αιτία βρίσκεται στο γεγονός ότι παρεμβαίνουν παράγοντες όπως η εμπιστοσύνη ενός λαού προς την πολιτική εξουσία, ο βαθμός λαϊκισμού μιας κυβέρνησης, τυχόν παράδοση αλληλεγγύης και θεσμοθετημένες μορφές της, στάση των εντόπιων θρησκειών, συγγένεια της κουλτούρας με τη Νεωτερικότητα, ψυχολογικές σχέσεις με τη διεθνή κοινότητα κ.π.ά.

Αλλά όλοι οι παραπάνω προβληματισμοί αφορούν σε διεργασίες μεσοπρόθεσμες. Στην περίπτωσή μας θα επηρεάσουν τις αποφάσεις αλλά και τις αντιδράσεις σχετικά με την υποχρεωτικότητα ή όχι του εμβολιασμού, θα παρακινήσουν την άσκηση πολιτικής αλλά και τις θρησκείες προς καλλιέργεια πνεύματος αλληλεγγύης, θα τροφοδοτήσουν προβληματισμούς της παιδείας σχετικά με τον αναστοχασμό επί των αξιών τις οποίες μεταδίδει. Εν τω μεταξύ, όμως, ο χρόνος συμπυκνώνεται πιεστικά, πιέζοντας τόσο για αποφάσεις όσο και για αυτοκριτική. Σε επίπεδο κοινωνικής ψυχολογίας πράξαμε και πράττουμε άραγε το καλύτερο;

Πέμπτη 14 Ιανουαρίου 2021

Υπάρχει άραγε φάρμακο γι’ αυτή την χρόνια αρρώστια μας;

Υπάρχει άραγε φάρμακο γι’ αυτή την χρόνια αρρώστια μας;

Ίσως ελπίδα για τον τόπο να ανατείλει όταν ο ‘προοδευτικός’ πολιτικός μας κόσμος και το κοινωνικό σώμα το οποίο τόν στηρίζει, θελήσουν να ελευθερωθούν από την υπεροψία και από την ταυτότητα του ‘αντί-’

EUROKINISSI
.

Ποιες είναι οι Ευρωπαϊκές χώρες με την ισχυρότερη κοινωνική επιρροήτης Χριστιανικής Εκκλησίας τους; Μάλλον Ρωσία, Πολωνία, Ρουμανία, Ουγγαρία.

Ποιες είναι εκείνες με την υψηλότερη αθεΐα; Εύκολο, Γαλλία και Βρετανία.

Και ποιες διακρίνονται για το σφοδρότερο αντιεκκλησιαστικό τους ρεύμα; Ισπανία και Ελλάδα!

Αν χρειάζονται ερμηνείες, προσφέρω εν συντομία τη δική μου. Κάθε μια από τις τρεις περιπτώσεις αντανακλά την ιστορία της χώρας.

Η πρώτη ομάδα είδε επί 70 χρόνια την Εκκλησία της (Καθολική ή Ορθόδοξη) να μάχεται ενάντια στην τυραννία του καθεστώτος με προσωπικό κόστος.

Στη δεύτερη το κράτος οργανώθηκε στη βάση αρχών οι οποίες διέκριναν τις εξουσίες και μετέφρασαν τον Διαφωτισμό σε πολιτική πράξη.

Η τρίτη ομάδα, όμως, αποτελείται από χώρες στις οποίες η Εκκλησία διέθετε επί αιώνες πρωτοφανή διαπεραστική επίδραση, και τελικά έφτασε να ‘αυτοκτονήσει’! Και η μεν Ισπανική Εκκλησία πλήρωσε τη συμπόρευση με την σαραντάχρονη δικτατορία του Φράνκο. (Και ας μην ξεχνάμε και το βαθύ παρελθόν της Ιεράς Εξέτασης!).

Η Ελλαδική Ορθοδοξία, όμως, με αναρίθμητους κληρικούς μάρτυρες στα χέρια Τούρκων, Βουλγάρων, και Γερμανών, τι πληρώνει πέρα από τη συμπόρευση με την (μόλις!) επτάχρονη δικτατορία; Και γιατί έφθασε στο ιδιόρρυθμο και μοναδικό ‘προνόμιο’ να συγκεντρώνει ασύλληπτα για την Ευρώπη υψηλά ποσοστά θρησκευτικότητας μαζί με χολερικό μίσος για τον κλήρο;

Τρίτη 8 Δεκεμβρίου 2020

«Όλα είναι στο μυαλό μας, φίλε!»


«Όλα είναι στο μυαλό μας, φίλε!»

Η κουλτούρα μας στο κόσκινο της πανδημίας

EUROKINISSI
.

Έτσι ανάποδα λυγάω το βράδυ αυτό

του νου τη βέργα…

Λες και βγήκε τ′ ασανσέρ σ′ ένα κελί

που ένας τόβλεπε το φως γι′ ανατολή

κι άλλος για δύση. 

(Λίνα Νικολακοπούλου, Ανθρώπων έργα

Σε πρόσφατο άρθρο του1 ο καρδιολόγος Θανάσης Δρίτσας είλκυσε την προσοχή μας σε ένα ζήτημα καίριας σημασίας για την αντιμετώπιση έντονων και μαζικών κρίσεων, όπως η παρούσα πανδημία. Ψυχοκοινωνικές παράμετροι όπως η ατομική ευθύνη, η αίσθηση ομάδας, η εμπιστοσύνη, η στάση έναντι της εξουσίας, η αλληλεγγύη των γενεών κ.ά. διαφέρουν από χώρα σε χώρα, δημιουργώντας πολύ διαφορετικό πολιτισμικό υπόβαθρο, το οποίο – και αυτό μάς ενδιαφέρει πρωτίστως εδώ - μεταφράζεται σε περισσότερους ή λιγότερους νεκρούς. Στο συγκεκριμένο κείμενο ο συγγραφέας αναφέρεται σε λαούς της Άπω Ανατολής, που δέχθηκαν πρόθυμα περιορισμούς οι οποίοι αποδείχθηκαν σωτήριοι.

Ιστορικής βαρύτητας γεγονότα, και μάλιστα παρατεταμένης διάρκειας (με τις πανδημίες να αποτελούν το ιδανικό παράδειγμα), διαθέτουν την δύναμη να φιλτράρουν τις αξίες και τις στάσεις ενός λαού, μετατρέποντάς τες (κυριολεκτικά!) σε ζήτημα ζωής ή θανάτου. Με έκπληξη ο άνθρωπος διαπιστώνει ότι τα μέχρι τότε αυτονόητά του ενδέχεται να κρίνουν αν θα ζήσει ή αν θα πεθάνει!

Δευτέρα 30 Μαρτίου 2020

Η βάση της μετάνοιας και της εξομολόγησης είναι η χάρη και το έλεος του Θεού.


Στην εξομολόγηση συχνά ακούω ανθρώπους που βρίσκονται σε ένα φαύλο κύκλο αυτοκατηγορίας σαν να είναι καταδικασμένοι να επανέρχονται στα ίδια θέματα επανειλημμένως,γιατί έχουν ξεχάσει πως η βάση της μετάνοιας και της εξομολόγησης είναι η χάρη και το έλεος του Θεού.

Κοιτάξτε τους ανθρώπους που συναναστρεφόταν ο Χριστός: πόρνες,φοροεισπράκτορες, φτωχούς, τυφλούς, χωλούς, λεπρούς, όλους δηλ τους απόκληρους,τα κατακάθια της κοινωνίας που,αν σήμερα επισκέπτονταν την ενορία μας,θα αισθανόμασταν κάπως άβολα και,για να είμαστε ειλικρινείς με τον εαυτό μας,θα προτιμούσαμε να φύγουν.Όμως αυτοί είναι κυρίως οι άνθρωποι προς τους οποίους απευθύνεται ο Χριστός και για τους οποίους κλήθηκε.

**Ψυχής Δρόμοι,τεύχος 18

Τρίτη 17 Μαρτίου 2020

Εσείς αναγνωρίσατε τον φονιά της διπλανής πόρτας;

THANASSIS STAVRAKIS VIA GETTY IMAGES

π. Βασίλειος Θερμός*



Τον φίλο και τον εχθρό τον είδαμε στον καθρέφτη

 (Γ. Σεφέρης)


Ζητώ συγγνώμη για τον σοκαριστικό τίτλο, αλλά ομολογώ την ιδιοτέλειά μου: μέσα σ’ αυτόν τον ορυμαγδό ειδήσεων και απόψεων έπρεπε να βρω έναν τρόπο να ακουστεί και η δική μου φωνή! Πιστεύω, όμως, στο τέλος να συμφωνήσετε πως ο τίτλος δεν υπερβάλλει, αλλά ανταποκρίνεται στην τρέχουσα πραγματικότητα.
Φαίνεται ότι για τη χώρα μας η επιδημία ετούτη δοκιμάζει επιπλέον και μια μακραίωνη νοοτροπία, η οποία ενδέχεται υπό τις παρούσες συνθήκες να αποβεί καταστροφική. Μιλώ για την αντιδραστικότητα απέναντι στις απαγορεύσεις, για τη δυσπιστία μπροστά στην επιστήμη...
Είναι φανερό πως η επιδημία την οποία ζούμε δοκιμάζει το αίσθημα ευθύνης όλων των πολιτών. Γενικότερα για τη Δύση θέτει σε δοκιμασία την διάχυτη κουλτούρα ατομισμού, κατά την οποία έχει προτεραιότητα η ατομική επιθυμία έναντι της συλλογικότητας. Μοναδικό (αλλά όχι πλήρως αποτελεσματικό) ανάχωμα της Νεωτερικότητας ώστε να μην καταστρέψει το αναδυθέν άτομο την κοινωνία: οι νόμοι και οι θεσμοί.
Αλλά φαίνεται ότι για τη χώρα μας η επιδημία ετούτη δοκιμάζει επιπλέον και μια μακραίωνη νοοτροπία, η οποία ενδέχεται υπό τις παρούσες συνθήκες να αποβεί καταστροφική. Μιλώ για την αντιδραστικότητα απέναντι στις απαγορεύσεις, για τη δυσπιστία μπροστά στην επιστήμη, για την ανικανότητα να προνοήσουμε αντί να τρέχουμε εκ των υστέρων, για την απροθυμία να συνεργασθούμεγια την αδιαφορία προς τους συνανθρώπους μας όταν δεν πρόκειται για συγγενείς και φίλους μας κ.π.ά.
Σε προηγούμενο κείμενο, σ’ αυτήν εδώ τη στήλη, είχα επισημάνει το νέο ταξικό χάσμα, αυτή τη φορά στο πεδίο της υγείας, το οποίο σχηματίζουν, από τη μια η άγνοια και, από την άλλη, η κουλτούρα του εξυπνακισμού. Σε άλλο είχα δημοσιεύσει στοιχεία που δείχνουν ότι λειτουργούμε σαν αυτοκτονούσα κοινωνία.Σ’ ετούτο το σύντομο σημείωμα θέλω να χρησιμοποιήσω την αντιμετώπιση της επιδημίας από την κοινωνία μας ως ευκαιρία να θυμηθούμε την κοινοτοπία του κακού.
Σήμερα είμαστε πολίτες: η ιδιότητα αυτή λειτουργεί επαρκώς μόνο στο βαθμό που έχουμε εσωτερικεύσει την κοινωνία ως πλαίσιο αναφοράς. Αλλιώς, έχουμε καρικατούρα πολίτη: διεκδικούμε τα δικαιώματά του αλλά αρνιόμαστε να προσδιορισθούμε μέσα απ’ αυτήν όταν προκύπτουν υποχρεώσεις.
Οι επιστήμονες μάς εξήγησαν με σαφήνεια ότι, αν συμπεριφερθούμε ανεύθυνα, ενδέχεται να οδηγήσουμε κάποιον ανυποψίαστο στον θάνατο. Μοιάζει αλλόκοτο, για μερικούς και άδικο, να βλέπουμε ανέμελους νέους της καφετέριας και του κλάμπ ως δυνητικούς δολοφόνους. Είναι λογικό σαν πρώτη αντίδραση. Ποιος έχει συνηθίσει να σκέφτεται ότι δεν θα μάθει πόσους άθελά του σκότωσε, ούτε και πόσους άθελά του έσωσε; Πώς να λάβει τα αναγκαία μέτρα αφού δεν θα τους γνωρίσει ποτέ προσωπικά;
Η δυσκολία αυτή είναι εύλογη όταν κοιτάξεις το θέμα από την πλευρά του ατόμου, το οποίο έχει ανάγκη από εμπειρική εποπτεία προκειμένου να συνειδητοποιήσει κάτι. Αλλά εδώ και πολλούς αιώνες δεν υπάρχει πια σκέτο απογυμνωμένο άτομο. Στην παραδοσιακή κοινωνία ήταν ενταγμένο στις συλλογικότητες, ενώ στη νεωτερική υπόκειται στους κοινωνικούς και πολιτικούς θεσμούς. Σήμερα είμαστε πολίτες: η ιδιότητα αυτή λειτουργεί επαρκώς μόνο στο βαθμό που έχουμε εσωτερικεύσει την κοινωνία ως πλαίσιο αναφοράς. Αλλιώς, έχουμε καρικατούρα πολίτη: διεκδικούμε τα δικαιώματά του αλλά αρνιόμαστε να προσδιορισθούμε μέσα απ’ αυτήν όταν προκύπτουν υποχρεώσεις.