Η ελληνική Επανάσταση είναι η πιο πνευματική επανάσταση που έγινε στον κόσμο. Είναι αγιασμένη.
Η επανάσταση γίνεται τις περισσότερες φορές από κάποιες υλικές αιτίες, που είναι η σκλαβιά, η στέρηση, η κακοπέραση, τα βασανιστήρια, η περιφρόνηση. Η λευτεριά είναι η θεότητα που λατρεύει ο επαναστάτης, και για αυτή χύνει το αίμα του. Μα τη λευτεριά, πολλές φορές, σαν την αποχτήσει ο επαναστάτης, δεν την μεταχειρίζεται για πνευματικούς σκοπούς, αλλά για να χαρεί την υλική ζωή μονάχα. Κοντά στην υλική ζωή έρχεται και η πνευματική, μα τις περισσότερες φορές ως πνευματική ζωή θεωρούν οι άνθρωποι κάποιες απολαύσεις που είναι και αυτές υλικές, και ας φαίνονται σαν πνευματικές. Ένας επαναστάτης της Γαλλικής Επανάστασης, για παράδειγμα, θεωρούσε ως πνευματικά, πράγματα που, στην πραγματικότητα δεν ήταν πνευματικά. Αυτός ήθελε να αποχτήσει τη λευτεριά, για να κάνει αυτά που νόμιζε πως είναι σωστά και δίκαια για τη ζωή των ανθρώπων σε τούτον τον κόσμο μονάχα, δηλαδή για την υλική ζωή τους, μην πιστεύοντας πως υπάρχει τίποτα άλλο για να επιδιώξει ο άνθρωπος. Για αυτό λέγω πως, για τις περισσότερες επαναστάσεις, οι αιτίες που τις κάνανε να ξεσπάσουν σταθήκανε υλικές, και η ελευθερία που επιδιώξαμε ήτανε προορισμένη να ικανοποιήσει μονάχα υλικές ανάγκες.
Η ελληνική όμως Επανάσταση είχε μεν για αιτία και τις υλικές στερήσεις και την κακοπάθηση του κορμιού, όπως η κάθε επανάσταση, αλλά πάνω από αυτές τις αιτίες, είχε και κάποιες που είναι καθαρά πνευματικές. Και πνευματικό, κατά τη γνώμη μου, αληθινά πνευματικό, είναι ό,τι έχει σχέση με το πνευματικό μέρος του ανθρώπου, με την ψυχή του, δηλαδή με τη θρησκεία.
Η σκλαβιά που έσπρωξε τους Έλληνες να ξεσηκωθούν καταπάνω στον Τούρκο δεν ήταν μονάχα η στέρηση και η κακοπάθηση του κόσμου, αλλά, πάνω από όλα, το ότι ο τύραννος ήθελε να χαλάσει την πίστη τους για να γίνουν μωχαμετάνοι. Για τούτο πίστη και πατρίδα είχαν γίνει ένα και το ίδιο πράγμα, και η λευτεριά που ποθούσαν δεν ήταν μονάχα η λευτεριά που ποθούν όλοι οι επαναστάτες, αλλά η λευτεριά να φυλάξουν την αγιασμένη πίστη τους, που με αυτήν ελπίζανε να σώσουν την ψυχή τους. Για αυτούς, κοντά στο κορμί, που έχει τόσες ανάγκες και που με τόσα βάσανα γίνεται η συντήρησή του, υπήρχε και η ψυχή, που είπε ο Χριστός πως αξίζει περισσότερο το ρούχο από αυτό.
Εκείνες οι απλές ψυχές, που ζούσαν στα βουνά και στα ρημοτόπια, ήταν διδαγμένες από τους πατεράδες τους στην πίστη του Χριστού, και γνωρίζανε, παρόλο που ήταν αγράμματες, κάποια από τα λόγια του, όπως είναι τούτα: «Τι θα ωφελήσει άραγε τον άνθρωπο, αν κερδίσει τον κόσμο όλο, και ζημειωθεί την ψυχή του;». Ή: «Τι θα δώσει άνθρωπος για πληρωμή της ψυχής του;» , «Η ψυχή είναι πιο πολύτιμη από τη θροφή, όπως το κορμί από το φόρεμα!», κ.ά.
Τον 17χρονο Ένγκελς είχε συνεπάρει ο ηρωικός αγώνας του υπόδουλου
ελληνικού Έθνους, τον οποίο αποτύπωσε το 1837, στο διήγημά του: «Οι
κουρσάροι (A tale pirate)». Τόσο γλαφυρά μάλιστα, που θα έσπερνε μένος
και ντροπή στους σημερινούς Έλληνες αριστερούς ιστορικούς, που θέλουν να
αποδομήσουν το ΄21. Ήταν το ίδιο έτος, όταν σε γιορτή του Γυμνασίου,
απάγγειλε στα ελληνικά το ποίημα που είχε γράψει ο ίδιος και αναφερόταν
στη μονομαχία του Ετεοκλή με τον αδερφό του, Πολυνίκη. Ενώ σε γυμνασιακό
του τετράδιο η εργασία του έχει τίτλο: «Από τη δημιουργία του κόσμου ως
την έναρξη του Πελοποννησιακού πολέμου (431-404 π.X.)», γοητευμένος
πάντα από την αθηναϊκή δημοκρατία του 5ου π.Χ αι και τον «Επιτάφιο» του
Περικλή». (σ.σ. τον οποίο οι ιδεολογικοί του απόγονοι θέλουν να
εκτοπίσουν από την παιδεία των παιδιών μας).
Άλλωστε, η αγάπη του Ένγκελς για την αρχαία ελληνική ιστορία είναι
δεδομένη και αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα του μαρξισμού. Ο μικρός Ένγκελς
μεγάλωσε με την ελληνική μυθολογία και τη μελέτη των αρχαίων κλασσικών
που διάβαζε στην αρχαιοελληνική γλώσσα.
Το διήγημα
«Οι κουρσάροι», εμπεριέχουν απαγορευμένες λέξεις και νοήματα για τη
σημερινή κλίκα που στρογγυλεύει την ιστορία και τη μνήμη. Η ελληνική
συνέχεια με την αναφορά αρχαιοελληνικών και χριστιανικών ονομάτων – και
με τον αρχηγό που λέγεται Λεωνίδας – όσο και η ταύτιση θρησκείας και
εθνικοτήτων είναι εμφατικά παρόντα. Ο Έλληνας είναι ταυτόχρονα ο
χριστιανός και ο μουσουλμάνος είναι Τούρκος. Η μοχθηρία των βάρβαρων
Τούρκων και των αρναούτηδων αντικρίζει το πάθος και τη γενναιότητα των
Ελλήνων. Πάρτε ένα ενδεικτικό δείγμα:
«Το καράβι ετοιμαζόταν να σαλπάρει από την Κούλουρη, τη Σαλαμίνα της αρχαιότητας, τόπος που εκτυλίχθηκε η Αθηναϊκή Ανδρεία. Ένα ελληνικό εμπορικό καράβι, με πολυάριθμο πλήρωμα που είχε φέρει στην Αθήνα μαστίχα, αραβική κόμμι και άλλα…} (…)
ΓΙΑ ΝΑ ΤΕΛΕΙΩΝΕΙ Η ΥΠΟΠΤΗ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑ ΕΞΩΡΑΪΣΜΟΥ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑΣ ΩΣ ΜΙΑΣ "ΟΜΟΡΦΗΣ ΚΑΙ ΩΡΑΙΑΣ ΠΟΛΥΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ".
Ο φίλος μου, σπουδαίος κοινωνιολόγος και καθηγητής Σπύρος Γεωργίου, επανεξέδωσε με εισαγωγή και σχόλια το σπάνιο, εκπληκτικό κείμενο του Δημητρίου Βικέλα, Η ΕΛΛΑΣ ΠΡΟ ΤΟΥ 1821 (εκδόσεις Ντουντούμη).
Ο Βικέλας, λοιπόν, γράφει:
ότι επί Τουρκοκρατίας οι "περιελθόντες την Τουρκίαν ξένοι μετά φρίκης εκθέτουσι την καθ΄όλην αυτής την έκτασιν επικρατούσαν αθλιότητα.....Προς ουδεμίαν επί γης επικράτειαν ομοιάζει. Από της Κωνσταντινουπόλεως μέχρι της απωτάτης του Ευξείνου άκρας, από του Βοσπόρου μέχρι της Αδριατικής, αι πόλεις αυτής είναι κοπρώνες, τα χωρία της φωλεαί ερημώσεως. Απανταχού ο λόγος περί μόνον πανώλης, ή πυρκαϊών, ή επιδημιών, ή λιμού.
Του Στέφανου Μπεκατώρου από τον νέο Ερμή τον Λόγιο τ. 1
Πολύ καημός είναι η σκλαβιά και αυτή με παρακίνησε να γράψω ετούτα, από καημό. Διότι ούλοι να έχουν τα βασίλειά τους και οι Ρωμαίοι να είναι σκλάβοι του Τούρκου;… Μεγάλο κακό έπαθαν οι Ρωμαίοι ορθόδοξοι χριστιανοί!… Ασήκωσε, Θεέ μου, έναν άλλον Αλέξανδρον, ως πότε εκείνος τους Πέρσας έδιωξε από την Ελλάδα, έτζι και αυτόν τον τύραννο να τον διώξει, να λάμψει πάλε η χριστιανοσύνη στους τόπους της Ελλάδος καθώς και πρώτα…
Όποιοι πεινούν ή διψούν, τρώγοντας χορταίνουν και πεινώντας ή διψώντας ομοίως τη δίψα τους θεραπεύουν. Εγώ την πείναν μου και δίψαν μου, ήγουν την ανάγνωσιν των βιβλίων, ποτέ δεν χορταίνω, αλλά μάλιστα όσον τρώγω τόσον περισσότερον πεινώ.[…]. Μαθημάτων φροντίζετε και μη χρημάτων∙ τα γαρ μαθήματα φέρουσιν τα χρήματα. Δι’ εμέ τα χρήματα μου φέρνουν τα μαθήματα, ότι καλά εξοδιάζω διά να έχω τα βιβλία, ήγουν να τα αγοράσω, όπου είναι ακριβά κι ελληνικά με το να είναι όχι πολλά να βρίσκονται. Πείθομαι σοφού λόγους, τιμώ τους αξίους, ερευνώ τα γραφόμενα των προγόνων μου, παθαίνω ίνα μαθαίνω∙ τα παθήματα, μαθήματα.
Tα λόγια αυτά γράφτηκαν στην αρχή της δεύτερης πεντηκονταετίας του 18ου αιώνα στο Άμστερνταμ, στην Ολλανδία, από ένα Έλληνα έμπορο γεννημένο στη Ζαγορά του Πηλίου. Είναι η «απελέκητη γραφή» ενός αγράμματου, που γεννήθηκε στα μαύρα χρόνια της Τουρκοκρατίας πολύ φτωχός κι έπρεπε να δουλέψει από μικρό παιδί για να βγάλει το ψωμί του, αφού μάλιστα καθώς φαίνεται ορφάνεψε αρκετά νωρίς. Κι όταν πια μπορούσε να μάθει γράμματα, ήταν πια αργά για να πάει σε σχολείο ή κοντά σε δάσκαλο γιατί έπρεπε να κοιτάξει τη δουλειά που επρόκειτο να τον κάμει αργότερα πολύ πλούσιο. Έγινε, λοιπόν, ένας αυτοδίδακτος, αγοράζοντας, με τα κέρδη που του άφηνε η εμπορική δραστηριότητα, ξενόγλωσσα βιβλία, κυρίως στην ολλανδική γλώσσα που εγνώριζε καλά, μα και στα ελληνικά, λιγότερα βέβαια, μια και ο αριθμός των ελληνικών βιβλίων ήταν κατά πολύ μικρότερος την εποχή εκείνη. Ο Ιωάννης Πρίγκος, που έγραψε τα λόγια αυτά, υπήρξε ένας από εκείνους τους ανθρώπους τους ταπεινούς που αγάπησαν πολύ στη διάρκεια της ζωής τους και η αγάπη τους, όπως κάθε αληθινή αγάπη βέβαια, ξεπερνώντας τον εαυτό τους, προχώρησε στα σκοτεινά κι έπεσε σαν σπόρος στο έδαφος της πατρικής τους γης.
Ο Thornton Wilder έχει γράψει στο τέλος μιας μυθιστορίας του:
Η αγάπη αρκεί. όλοι οι αναπαλμοί της αγάπης ξαναγυρίζουν στην αγάπη που τους εγέννησε. Η αγάπη δεν έχει ανάγκη από τη μνήμη. Υπάρχει μια χώρα των ζωντανών και μια χώρα των πεθαμένων και η γέφυρα ανάμεσά τους είναι η αγάπη, το μόνο που επιζεί, το μόνο νόημα.
Αντίθετα με τον Wilder, ωστόσο, εγώ πιστεύω ότι η μνήμη πάντοτε χρειάζεται. έτσι, όσο κι αν η αγάπη του Πηλιορείτη πραματευτή προχώρησε, ανώνυμη, στα σκοτεινά, κι έκαμε καλά τη δουλειά της, πολύ καλύτερα από πολλούς και πολλά που προχωρούν με θόρυβο στο φως, η μνημόνευσή της τώρα, σ’ αυτές τις ασυνάρτητες μέρες και η περιγραφή, έστω και συνοπτικά, των περιστατικών που την έθρεψαν και την προσδιόρισαν, χρειάζεται, διότι θα μας εχάριζε πολλά αποθέματα ελπίδας, παρηγοριάς και κουράγιου. Οι σημερινές συγκυρίες έχουν αναλογίες με εκείνες που έζησε ο Πρίγκος στις έξι δεκαετίες της ζωής του.
Σήμερα, όπως και κατά τον 18ο αιώνα, ο τόπος μας δοκιμάζει ύψιστο κίνδυνο επιβίωσης. Επιβίωσης, όσον αφορά την εδαφική μας ακεραιότητα, που απειλείται σήμερα από το ίδιο κακόπιστο και επεκτατικό έθνος, το τουρκικό, που μας συνέθλιβε πριν από δύο αιώνες.
Ο αλλόκοτος αυτός και πεισματάρης τύπος ανθρώπου, υπήρξε ένας από εκείνους τους ξενητεμένους Έλληνες της ύστερης Τουρκοκρατίας που, μολονότι η σκληρή μοίρα της σκλαβιάς τους ξερίζωσε από τα χώματα της πατρίδας και τους έδιωξε στην ξενιτιά, εκείνοι ξαναβρήκαν τον ομφάλιο λώρο της ζωής τους κι έμαθαν αγαπώντας τη δουλωμένη πατρίδα τους να ξαναριζώσουν στο αγαπημένο σώμα τόσο βαθιά, όσο δεν το κατόρθωσαν οι άλλοι συμπατριώτες που πατούσαν τη μητέρα γη. Πολλοί απ’ αυτούς πρόκοψαν στα γράμματα ή έγιναν πλούσιοι και, γυρνώντας πίσω, απέβησαν ευεργέτες, όχι μόνο του ιδιαίτερου τόπου τους, μα και του Γένους ολόκληρου. Ο Ιωάννης Πρίγκος αγάπησε βαθιά την πατρίδα του Ζαγορά του Πηλίου, τους συγγενείς και φίλους του, τους σκλαβωμένους Έλληνες. Αγάπησε τους ζωντανούς αλλά και τους πεθαμένους, ολόκληρο το Γένος του. Πάνω από όλα όμως, ο Πρίγκος αγάπησε τα βιβλία και τη μάθηση, την Παιδεία των Ελλήνων. Επίστεψε ότι η πνευματική καλλιέργεια και η απόκτηση γνώσεων θα έδιναν φτερά στο μυαλό και την ψυχή του σκλαβωμένου Γένους για να κερδίσει την πολυπόθητη ελευθερία, ξεφεύγοντας από την αδικία και την ταπείνωση.
Οι εκκλήσεις, οι παρακλήσεις και οι προσευχές που κάνει ο θαυμάσιος αυτός Έλληνας είναι αδιάκοπες σε κάθε σημείο του σχεδόν προφορικού γραφτού του. Παρακαλεί τον Θεό, προσεύχεται, κάνει εκκλήσεις στους ομογενείς του και στους βασιλιάδες της Ευρώπης και της Ρωσίας. Ας ακούσουμε πάλι την ταπεινή και αγνή φωνή του:
Ένωσε τους, Θεέ μου, τους χριστιανούς βασιλείς, να κάμουν ετούτο το έργο, να ελευθερωθούνε οι χριστιανοί από την τυραννία και δυναστεία του Τούρκου, διά να βασιλεύει η δικαιοσύνη και να μην αδικείται τινάς, αλλά να είναι βέβαιος ο καθένας εις τη ζωή του και εις το εδικό του. Και όχι μόνο ως είναι τώρα. οπού είναι τρομάρα, οπού φοβάσαι τον ίσκιο σου. Και με όλο αυτό, φτάνει να έχεις ολίγο τι, δε λείπουν οι αβανίες να σε κάμουν να το χάσεις, να σε πτωχύνουν, να σε αφανίσουν, καθώς κάμουν οι Τούρκοι με τους χριστιανούς, οπού τους επτώχυναν και τους ερήμαξαν με τες αδικίες και τες αρπαγές οι αβάνηδες, οπού με το να είναι κακός ο εξουσιαστής ευρίσκουν χώρα οι κακοί να κάνουν την κακία, αδικώντας και παίρνοντας του αλλονού[…].
Όλα αυτά από κάτω στον Τούρκο δεν μπορούν να συστηθούν, μήτε να γενούν. Ότι αυτός είναι άτακτος και άδικος. Και αν είναι ο σερμαγιάς χίλια, τα ονομάζει δεκάδιπλα διά να τα αρπάξει να πτωχύνει τους άλλους, μη διακρίνοντας ότι το πλούτισμα των υπηκόων είναι πλούτος της βασιλείας του.[…] Ο μεγαλοδύναμος να τον αφανίσει, να γίνει χριστιανοσύνη η Ελλάδα, να είναι δικαιοσύνη, να γίνουν παρόμοιες κυβέρνησες ως η άνωθεν, καθώς είναι εις την Ευρώπη, όπου κάθε ένας έχει το εδικό του, χωρίς φόβο καμιάς αδικίας, ότι βασιλεύει η δικαιοσύνη, ειδέ στον Τούρκο η αδικία και η αρπαγή.
Να σηκωθεί τινάς από το Γένος, να τον ακολουθήσουν οι ομογενείς, να κάμουν το βολετό τους να ελευθερωθούνε απατοί τους με βοήθεια πρώτα του θεού και ύστερα τινός βασιλέως ομοπίστου ως είναι η Ρουσία, ότι οι άλλες βασιλείες, βλέπομε, με όλον οπού είναι χριστιανοί, βλέπει ο καθένας την ιδική του έγνοια και δεν τους νοιάζει μήτε διά τη χριστιανοσύνη, μήτε διά τους χριστιανούς, οπού είναι αποκάτω εις την τυραννία του Τούρκου.
Ο Θεός να ενεύσει εις την καρδία της βασιλείας Ρουσίας, οπού είναι ομόπιστος, να μας ελευθερώσει από το ζυγό, το βαρύ, και αβάστακτο, τον άδικο, τον άρπαγο, τον άπιστο Τούρκο, δι’ αύξηση και στερέωση του χριστιανισμού. Ως πότε θα βασιλεύει αυτό το ήμισυ φεγγάρι, οπού κυριεύει την πόλη του Κωνσταντίνου από το 1453 έως τώρα 1768, χρόνοι 315. Φτάνει, Θεέ μου, η οργή σου!
"εν τω μέσω του χιονιά, πλημμύρισε η πόλη λευκότη ο βασιλεύς πιστός στον αυτοκράτορα διαβουλεύτηκε την παράδοση της νήσου....... δεν είχε άλλωστε ουδεμία αντίσταση"
..................πατρίδα αγαπημένη............. η ματιά σου να πάρει το σχήμα της οικουμένης να βρέχεται σε ωκεανούς για να τη χωρέσει και συ ν αγαπάς το τραύμα στο κέντρο του βολβού που κάποτε το τρύπησε μιά αγκίδα και θολά έβλεπες τη μάνα σου, σπαρακτικά να κλαίει το τραύμα αυτό .......πάντα η αγαπημένη πατρίδα..........!
