Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα ΘΕΟΛΟΓΙΑ. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων
Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα ΘΕΟΛΟΓΙΑ. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων

Δευτέρα 11 Μαρτίου 2024

«Οι άγιοι της Δύσης μέχρι το μεγάλο σχίσμα».



Από την συνάντηση του "Επιμορφωτικού Κύκλου" της Ανώτατης Εκκλησιαστικής Ακαδημίας Αθήνας, Τετάρτη 6-3-2024.

«Οι άγιοι της Δύσης μέχρι το μεγάλο σχίσμα».


Ο π. Ηλίας-Συμεών Λαουλάκος (έχοντας εργαστεί επί χρόνια στην συγκέντρωση υλικού) παρουσίασε άξονες, πρόσωπα και περιπτώσεις του κέλτικου και σαξονικού χριστιανισμού. Με γλαφυρή γλώσσα και διαυγή κριτήρια κατέδειξε την ανάγκη να γνωρίσουμε αυτή την δυναμική παράδοση (αλλά και τον πνευματικό αγώνα των σημερινών χριστιανών της Δύσης) όχι με επιθετικότητα ή αλαζονεία, αλλά με τον σεβασμό ο οποίος δεξιώνεται την άφρακτη δράση του Αγίου Πνεύματος. 

Στον ακόλουθο σύνδεσμο υπάρχει το  video  της εκδήλωσης:  https://www.youtube.com/watch?v=CzdtWMVNF4I

Θ.Ν.Π. / 11-1-2024.

Τετάρτη 13 Σεπτεμβρίου 2023

Η μαγική αντίληψη της θρησκευτικότητας



ΘΑΝΑΣΗΣ Ν. ΠΑΠΑΘΑΝΑΣΙΟΥ 


Η κατά παράδοση θαυματουργή εικόνα της Παναγίας "Φοβερά Προστασία" εστάλη από το Άγιο Όρος και έγινε δεκτή από την τοπική εκκλησία στα Τρίκαλα - διαβάζουμε στον τύπο.


Οδυνηρό!

 Όχι διότι είναι τάχα μια καθαρά θρησκευτική πράξη, την οποία δεν κατανοούν όσοι δεν συμμερίζονται την πίστη, και άρα την κακολογούν. Αλλά διότι είναι μια πράξη που όχι μόνο φαίνεται να υποτιμά την έννοια της υλικής βοήθειας, αλλά (όσο κι αν ακουστεί ίσως περίεργο) φαίνεται ότι πλήττει την ίδια την χριστιανική πίστη.

Εξηγούμαι: 

Καθαρά θρησκευτική πράξη είπαμε;

«Θρησκεία καθαρή κι αμόλυντη για το Θεό και Πατέρα είναι αυτή: Να συμπαραστέκεστε στα ορφανά και στις χήρες όταν υποφέρουν, και να διατηρείτε αγνό τον εαυτό σας από την επιρροή του αμαρτωλού κόσμου» (Καινή Διαθήκη, επιστολή Ιακώβου 1:27).


1. Ορφανά και χήρες είναι η έκφραση με την οποία παγίως η Αγία Γραφή δηλώνει τους αδύναμους, τους ευάλωτους, αυτούς που δεν έχουν κοινωνικό στήριγμα. 

2. Ποιος είναι λοιπόν ο αμαρτωλός κόσμος από την επιρροή του οποίου οι πιστοί καλούνται να διατηρούν αγνό τον εαυτό τους; Ένας κόσμος ο οποίος δεν συμπαραστέκεται στα ορφανά και στις χήρες όταν υποφέρουν. 

Πέμπτη 20 Ιουλίου 2023

Η υπαρξιακή, νεο-πατερική μεθοδολογία του Μητροπολίτη Περγάμου Ιωάννη Ζηζιούλα. Απαρχές, ενδιάμεσοι σταθμοί, βασικοί άξονες


Ζωγραφική: Φραγκίσκος Δουκάκης

Νικόλαος Ασπρούλης

Εισαγωγικά


Ήταν η εορτή της Υπαπαντής του Κυρίου, κατά την οποία ο κορυφαίος ίσως Ορθόδοξος θεολόγος του 20ού αιώνα, ο τελευταίος ή από τους τελευταίους μιας μεγάλης γενιάς θεολόγων-στοχαστών, θα ξεκινούσε το αιώνιο ταξίδι του προς την αγκαλιά του Τριαδικού Θεού, τον οποίο τόσο πολύ ύμνησε, υπηρέτησε στο θυσιαστήριο και θεολόγησε με το βαθυστόχαστο έργο του. Παρ’ όλη τη σπουδαιότητα του έργου του, το οποίο έχει ήδη αφήσει εδώ και πολλές δεκαετίες το αποτύπωμά του στο διεθνές στερέωμα[1], εμπνέοντας πλήθος στοχαστών και νέων ερευνητών να εμβαθύνουν σε πτυχές του, ενώ η θεολογική σκέψη του έχει λιγότερο ή περισσότερο προσδιορίσει το περιεχόμενο του επίσημου θεολογικού διαλόγου μεταξύ Ανατολής και Δύσης, σε βαθμό που εθεωρείτο κάποτε ως ο «Άγγλος Πάπας»[2], ενδεικτικό της πρόσληψής του στη χώρα μας, η οποία συχνά επαίρεται για το ένδοξο παρελθόν, είναι ότι το έργο αυτό παραμένει κατά βάση άγνωστο. Αν κάτι τέτοιο ακούγεται υπερβολικό, αρκεί να αναζητήσει κανείς μία ολοκληρωμένη, συστηματική μελέτη για το έργο του… Πολύ σύντομα θα απογοητευτεί[3]. Οι ελάχιστες, σποραδικές αναφορές, έχουν συνήθως περιγραφικό χαρακτήρα, εκφράζοντας συχνά, είτε την άγνοια του ίδιου του έργου του θεολόγου ή μία καθολική απαξίωση («οικουμενιστής», «αιρετικός» κ.ά.). Αυτό δεν σημαίνει βέβαια ότι δεν υπάρχουν και οι εξαιρέσεις, όπου η θεολογική σπορά του μακαριστού Ιεράρχη βρήκε πρόσφορο έδαφος καρποφορίας, ανοίγοντας ίσως νέους, ελπιδοφόρους ορίζοντες στη νεοελληνική θεολογία[4].

Η μελέτη της μεθοδολογίας ενός στοχαστή δεν συνιστά εύκολη υπόθεση. Χρειάζεται προσεκτική, ψύχραιμη και σφαιρική απόπειρα ανατομής του συνόλου έργου, έτσι ώστε να έρθουν στην επιφάνεια οι καθοριστικοί άξονες επάνω στους οποίους εδράζεται το έργο αυτό. Όταν γίνεται λόγος για μεθοδολογία δεν αναφερόμαστε σε τίποτε περισσότερο από τη μέθοδο, τον τρόπο, δηλαδή, που χρησιμοποιεί ένας θεολόγος στην προσπάθειά του να θεο-λογήσει. Ακολουθώντας την παρακαταθήκη του ίδιου του τιμώμενου εδώ διδασκάλου, θα πρέπει να επισημανθεί ότι το επίκεντρο της θεολογικής συζήτησης δεν θα πρέπει να αφορά πρωτίστως τις επιμέρους θέσεις ενός στοχαστή ή τις θέσεις μεταξύ διαφόρων στοχαστών ή ρευμάτων, ή ακόμη και εκκλησιών, αλλά εξάπαντος τις προϋπο-θέσεις επάνω στις οποίες θεμελιώνεται η εκδίπλωση ενός θεωρητικού συστήματος[5].

Με το παρόν κείμενο, στο πλαίσιο του αφιερώματος του περιοδικού Φρέαρ, δεν φιλοδοξούμε να εξαντλήσουμε το θέμα, αλλά να προσεγγίσουμε κριτικά ορισμένους βασικούς, κατά τη γνώμη μας, άξονες της μεθοδολογίας του θεολογικού προγράμματος του Μητροπολίτη Περγάμου. Προκειμένου κάτι τέτοιο να καταστεί εφικτό, θα πρέπει κανείς να ρίξει μία ματιά στη μεθοδολογική προ-ιστορία του θεολογικού τρόπου του.

1. Οι απαρχές: Πάουλ Τίλλιχ – π. Γεώργιος Φλωρόφσκυ


Είναι γνωστό σε όλους, ότι στο πλαίσιο των μεταπτυχιακών σπουδών του στην Αμερική, ο Μητροπολίτης Ιωάννης, λαϊκός τότε, ευτήχησε να έχει ως καθηγητές του στο Πανεπιστήμιο του Harvard τους Πάουλ Τίλλιχ (1886-1965)[6] και τον περισσότερο γνωστό μας π. Γεώργιο Φλωρόφσκυ (1893-1979)[7]. Αν και η σχέση του Ζηζιούλα με τον δεύτερο είναι ευρύτερα γνωστή, δεν φαίνεται να ισχύει το ίδιο και για την εξίσου σημαντική σχέση του με τον Γερμανο-αμερικανό θεολόγο και στοχαστή Τίλλιχ. Χωρίς να εξετάσουμε εδώ την πολύπλοκη σκέψη του Τίλλιχ, θα επιχειρήσουμε να διαφωτίσουμε ορισμένες μόνον όψεις του θεολογικού του προγράμματος, οι οποίες φαίνεται ότι έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση της μεθοδολογίας του Μητροπολίτη Περγάμου.

Ο Τίλλιχ[8] κατέστη ιδιαίτερα γνωστός στα διεθνή θεολογικά πράγματα για τη λεγόμενη «μέθοδο της συσχέτισης» (correlation), την οποία εφάρμοσε με συνέπεια στο έργο του. Βασικό του μέλημα υπήρξε εξαρχής να βρεί τρόπο να συσχετιστεί, να φέρει την πίστη σε έναν γόνιμο διάλογο με τον σύγχρονο κόσμο και πολιτισμό, θεωρώντας τη θρησκεία ως μία βασική διάσταση (πρβλ. «την όψη του βάθους του ανθρώπινου πνεύματος») του βίου, ως βασικό και αναλλοίωτο στοιχείο της ίδιας της ανθρώπινης ύπαρξης, «ως την ουσία του πολιτισμού». Όπως θα καταστήσει από πολύ νωρίς σαφές, η θρησκεία «είναι η εμπειρία του απολύτου…»[9], με άλλα λόγια πρόκειται για τον προσανατολισμό ολάκερης της ύπαρξης προς αυτό το απόλυτο. Το «απόλυτο»[10] θα αποτελέσει στο εξής έννοια-κλειδί για την προσέγγιση του Θεού, ενώ την ίδια στιγμή, εφόσον η θρησκεία αποτελεί την εμπειρία του απολύτου, θα χαρακτηριστεί ως το «γεγονός της συναρπαγής μας από ένα έσχατο ενδιαφέρον», που αφορά τόσο το έσχατο ενδιαφέρον του υποκειμένου, σε σχέση με το έσχατο νόημα της ίδιας της ύπαρξής του, όσο και το απόλυτο-ολοκληρωτικό ενδιαφέρον καθαυτό, καθώς συναρπάζει το υποκείμενο στην ολότητά του. Καθίσταται προφανής εδώ ο υπαρξιακός χαρακτήρας της θρησκευτικής εμπειρίας σε σχέση με το ενδιαφέρον αυτό. Επί τη βάσει της έννοιας του απολύτου και του έσχατου ενδιαφέροντος (ultimate concern), ο Τίλλιχ επιχειρεί ήδη πριν τη Συστηματική θεολογία του[11] να αποδείξει ότι η αξίωση του απολύτου, παρά τη φαινομενική αντίθεση, είναι τελικά κοινή τόσο στη βιβλική θρησκεία όσο και στην οντολογία[12]. Φαίνεται έτσι ότι η οντολογία και η θεολογία (ήδη από τη βιβλική της αφετηρία) δεν είναι παρά δύο όψεις του ίδιου νομίσματος που επιδιώκουν την ανάδειξη του έσχατου νοήματος του είναι.

Στην προοπτική αυτή ο Τίλλιχ θα κατανοήσει τη θεολογία ως στενά-άρρηκτα συνδεδεμένη με τη φιλοσοφία, της οποίας κεντρικό έργο είναι να θέτει το ερώτημα που αφορά το ίδιο το είναι. Θεωρώντας οργανική τη διασύνδεση φιλοσοφίας και θεολογίας επί τη βάσει «της σχέσης Θεού, ανθρώπου και κόσμου στον ορίζοντα του είναι»[13], θα διατυπώσει με ευκολία ότι το ερώτημα περί του όντος «είναι το ερώτημα το κοντύτερο σε μας…»[14], καθώς είμαστε τα μόνα όντα που μπορούν να αναρωτηθούν για την ίδια την ύπαρξή τους. Εάν έτσι έχουν τα πράγματα για τον Γερμανο-αμερικανό θεολόγο, το έργο της θεολογίας είναι «να ερωτάει για το Όν στον βαθμό που αυτό αποτελεί για μας έσχατη μέριμνα…»[15], εννοώντας δηλαδή, καθετί που μας αφορά και σχετίζεται με ριζικό και απόλυτο τρόπο προς την ίδια την ύπαρξή μας και το βαθύτερο νόημά της. Και θα καταλήξει με αφοπλιστικό τρόπο: «Όταν η θεολογία ερωτά για το νόημα του Είναι-όντος ερωτά για τον Θεό […] αυτό το υπαρξιακώς σκέπτεσθαι, αυτό είναι θεολογία»[16].

Παρασκευή 7 Ιουλίου 2023

Το Σχίσμα Ορθοδόξου και Καθολικής Εκκλησίας - κ. Δημήτριος Μ




Από τα σημαντικότερα γεγονότα που καθόρισαν την ιστορία της Ευρώπης, του κόσμου και φυσικά του Χριστιανισμού ήταν το μεγάλο Σχίσμα μεταξύ της Ορθόδοξης και της Καθολικής Εκκλησίας το 1054, ένα Σχίσμα αφορμή του οποίου υπήρξαν τόσο οι θεολογικές διαφωνίες σε θέματα δόγματος όσο και οι πολιτικές εξελίξεις στην Δύση, που έδωσαν πολιτικό χαρακτήρα στην εκκλησιαστική εξουσία του Πάπα. 

Οι ιστορικές συνθήκες έφεραν τις δύο αυτές Εκκλησίες σε αντίθετα στρατόπεδα πάμπολλες φορές στην ιστορία τους, με τις συγκρούσεις πολλές φορές να είναι σφοδρές και να οδηγούν σε ακόμα μεγαλύτερα χάσματα μεταξύ τους. Ποιες είναι οι συνθήκες σήμερα και ποιο θα μπορούσε να είναι το μέλλον της σχέσης των δύο Εκκλησιών, της Ορθόδοξης Εκκλησίας μας και της Καθολικής; 

Με τον κ. Δημήτριο Μόσχο, αναπληρωτή καθηγητή και πρόεδρο του Τμήματος Θεολογίας της Θεολογικής Σχολής του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών.

Τρίτη 6 Ιουνίου 2023

Δεν ξέρουν για ποια πράγματα μιλούν! - π. Βασίλειος Θερμός






π. Βασίλειος Θερμός

Ψυχίατρος παιδιών καί εφήβων.
Δρ. Θεολογικής Σχολής του Παν/μιου Αθηνών.
Καθηγητής στην Ανωτάτη Εκκλησιαστική Ακαδημία Αθηνών

Προσφάτως έγινε θόρυβος για δύο πρωτοβουλίες σχετικές με την Λατρεία μας. Οι γνωστοί φωνασκούντες, που επιθυμούν να επικρατεί στη λειτουργική ζωή η ακινησία του νεκροταφείου, χάλασαν τον κόσμο 
α) επειδή ένας μητροπολίτης ζητά την απομάκρυνση του Εσταυρωμένου από τον χώρο όπισθεν της Αγίας Τραπέζης,
 β) επειδή κάποιος πρεσβύτερος έντυσε ως ιερόπαιδες και κορίτσια!

Θα τοποθετηθώ εν συντομία σε αμφότερα:

1) Δεν ήταν τυχαίο ή αμέλεια της Εκκλησίας ότι επί αιώνες δεν υπήρχε Εσταυρωμένος. Ξέρετε γιατί; Απλούστατα, διότι όταν τελούμε την Θεία Λειτουργία δεν απευθυνόμαστε στον Χριστό! Μιλούμε στον Θεό-Πατέρα, ιστάμενοι δε οι κληρικοί ενώπιον της Αγίας Τραπέζης εικονίζουμε τον Χριστό! Ο Χριστός ο Ίδιος προσφέρει την Λειτουργία στον Πατέρα Του, μαζί με εμάς τα αδέλφια Του, όπως εμφαίνεται και από την ευχή του Χερουβικού Ύμνου: «Συ γαρ ει ο προσφέρων και προσφερόμενος και διαδιδόμενος, Χριστέ ο Θεός ημών…» (η μόνη ευχή της Λειτουργίας που απευθύνεται στον Χριστό). Ο τόπος του Χριστού, με άλλα λόγια, είναι από την άλλη πλευρά!


Οι υπερ-ορθόδοξοι που φωνάζουν αγνοούν ότι εισήχθη από τους Ρωμαιοκαθολικούς ο Εσταυρωμένος στην Κωνσταντινούπολη του 15ου αιώνα, σαν καλόπιασμα για να λάβουν οι Παλαιολόγοι βοήθεια από τον Πάπα, επεκτείνεται δε μόλις τον 19ο αιώνα!
Εν ολίγοις, η Εκκλησία μας που τελούσε σε κατάσταση άγνοιας και ύπνωσης λόγω Τουρκοκρατίας, συνήθισε στη νέα πραγματικότητα, λησμονώντας όμως την εκκλησιολογία. Το αποτέλεσμα είναι ότι κάποιοι συντηρητικοί αδελφοί μας, έχοντας καταστήσει κριτήριο των πάντων την συνήθεια, ωρύονται τώρα πως η απομάκρυνση του Εσταυρωμένου είναι ασέβεια και βεβήλωση. Και τούτο διότι δεν τούς ενδιαφέρει η θεολογική αλήθεια των πραγμάτων – μετράει μόνο το τι κάνει ο γέροντάς τους ή το Άγιον Όρος. Ή το τι συνήθισαν να βλέπουν. Ψυχολογία κάνουν, όχι Θεολογία!

2) Το φύλο των παιδιών που μεταφέρουν λαμπάδες και θυμιατό βοηθώντας κατά την Λατρεία δεν έχει καμία σημασία. Αυτό το διαπιστώνουμε στα γυναικεία μοναστήρια, στις ακολουθίες που γίνονται σε γυναικείες κατασκηνώσεις και ιδρύματα κτλ. Όσοι πιστοί είναι βαπτισμένοι και χρισμένοι διακονούν στη Λατρεία, αφού άλλωστε απαντούν στον λειτουργό, ψάλλουν, απαγγέλλουν κτλ, δηλαδή είναι οργανικοί παράγοντες της Λατρείας – εκτός αν κάποια σοβαρή αμαρτία τούς εμποδίζει, κάτι που ισχύει εξίσου για άνδρες και γυναίκες, όμως!

Σάββατο 20 Μαΐου 2023

Η Θεία Λειτουργία Η Λειτουργία του Μυστηρίου



από Δημήτρης Μαυρόπουλο

(Ερμηνευτική προσέγγιση της Θ.Λειτουργίας 2ο μέρος)


Ἡ θεία Λειτουργία διαιρεῖται εὐκρινῶς σὲ δύο μέρη, ἂν καὶ κατὰ τὸ νοούμενον ἀποτελεῖ μία ἑνότητα. 
Τὸ πρῶτο μέρος ἔχει διδακτικὸ περιεχόμενο, γι᾽ αὐτὸ καὶ τὸ ὀνομάζουμε Ἀκολουθία τοῦ λόγου, ἐνῶ τὸ δεύτερο μέρος ἔχει μυσταγωγικὸ περιεχόμενο, καὶ τὸ ὀνομάζουμε Ἀκολουθία τοῦ μυστηρίου.

Κοινὴ συνισταμένη καὶ τῶν δύο μερῶν εἶναι ἡ ἀνάμνηση γεγονότων τῆς θείας Οἰκονομίας, στὸ μὲν πρῶτο ἡ ἐντὸς τῆς ἱστορίας ἐμφάνιση καὶ βηματιτισμὸς τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ ὡς Υἱοῦ τοῦ ἀνθρώπου, ὅπως τὴν μαθαίνουμε ἀπὸ τὰ εὐαγγέλια καὶ τὰ σχόλια τῶν μαθητῶν του, ἑπομένως διδασκόμαστε τὶς θεῖες ἐντολές, ὅπως παράγγειλε ὁ ἴδιος ὁ Χριστὸς νὰ γί νεται (βλ. τὴν παρακαταθήκη πρὸς τοὺς μαθητές του:

 «μαθητεύσατε πάντα τὰ ἔθνη, […] διδάσκοντες αὐτοὺς τηρεῖν πάντα ὅσα ἐνετειλάμην ὑμῖν»), ἐνῶ στὸ δεύτερο λαμβάνουμε μέρος σὲ μία πράξη ποὺ μᾶς ἀνάγει στὴ θεία Βασιλεία, ὥστε νὰ βρισκόμαστε σὲ κοινωνία μὲ τὸν ἐνανθρωπήσαντα Λόγο τοῦ Θεοῦ, συνθήκη ποὺ τὴν ὀνομάζουμε ἐγχρίστωση. Εἰδι κότερα, στὸ πρῶτο μέρος μαθαίνουμε ὅτι ἡ ἱστορία, μέσα στὴν ὁποία πολιτευόμαστε, ἔχει ἱερὸ περιεχόμενο γιατὶ μᾶς προετοιμάζει γιὰ τὴ θεία Βασιλεία, ἐνῶ στὸ δεύτερο μέρος ψη λαφοῦμε τὴν παρουσία τῆς θείας Βασιλείας ὡς παρούσα, ἂν καὶ ἀναμενόμενη.

Δευτέρα 15 Μαΐου 2023

Ορθόδοξη πρόσληψη της πολιτικής

Μια σύντομη προσέγγιση

από Γιώργος Τασούδης



H διασάλευση που προξένησε στην κτίση η αποσκίρτηση του ανθρώπου από το θείο θέλημα, περιγράφεται με τρόπο γλαφυρό από τον όσιο Συμεών τον Νέο Θεολόγο (Λόγος ηθικός 1 – 2). Η θεία πρόνοια και ευσπλαχνία, αντι-αντιδρώντας άμεσα, αποσόβησε τα χειρότερα, μέσω των φυσικών νόμων, οι οποίοι μπορεί να απείχαν από την παραδείσια ισορροπία και αρμονία, προστάτευσαν όμως τον κόσμο από την απόλυτη παράδοσή του στο χάος, από την εξάρθρωση και τον κατακερματισμό.

Πέραν των φυσικών νόμων, ένα από τα «προικιά» του Θεού στον μεταπτωτικό άνθρωπο, στο πλαίσιο της συνοχής των κοινωνιών που έμελλε να συσταθούν, δύναται να θεωρηθεί και η πολιτική. Στην Εκκλησία, ως σώμα Χριστού, γίνεται παραδεκτός ο θεόδοτος χαρακτήρας της εξουσίας, τόσο «ίνα μη ο κόσμος εις ακοσμία εμπέση» (Ισίδωρος Πηλουσιώτης, PG 78, 657) όσο και σε αναρχία, καθόσον «η αναρχία παντού κακόν και συγχύσεως αίτιον» (Ιωάννης Χρυσόστομος, PG 60, 615).

Εξού κι ο Ορθόδοξος Χριστιανός προσεύχεται για τους ανθρώπους της εξουσίας (Α΄ Τιμ. 2:1-3, Α΄ Κλημ. 61:1, Πολύκαρπος Σμύρνης Προς Φιλ. 12:3, Ιουστίνου Α΄ Απολογία 17:3), είναι νομιμόφρων σε κάθε Πολιτεία (Ρωμ. 13, 1-7 και Α΄ Πετρ. 2, 11-18), αλλά υπό την αδιαπραγμάτευτη προϋπόθεση ότι «εν αις αν εντολή Θεού μη εμποδίζεται» (Μ. Βασίλειος, PG 31, 860). Διότι η βιβλική και αποστολική παρακαταθήκη προτάσσουν όπως «ζητείτε πρώτον την Βασιλείαν του Θεού» (Ματθ. 6, 33), «απόδοτε ουν τα καίσαρος καίσαρι και τα του Θεού τω Θεώ» (Ματθ. 22, 21), και «πειθαρχείν δει Θεώ μάλλον η ανθρώποις» (Πράξ. 5, 30).

Σάββατο 13 Μαΐου 2023

Η Θεία Λειτουργία: η Λειτουργία του Λόγου




από Δημήτρης Μαυρόπουλος

(Ερμηνευτική προσέγγιση της Θ.Λειτουργίας)


Ἡ θεία Λειτουργία διαιρεῖται εὐκρινῶς σὲ δύο μέρη, ἂν καὶ κατὰ τὸ νοούμενον ἀποτελεῖ μία ἑνότητα. Τὸ πρῶτο μέρος ἔχει διδακτικὸ περιεχόμενο, γι᾽ αὐτὸ καὶ τὸ ὀνομάζουμε Ἀκολουθία τοῦ λόγου, ἐνῶ τὸ δεύτερο μέρος ἔχει μυσταγωγικὸ περιεχόμενο, καὶ τὸ ὀνομάζουμε Ἀκολουθία τοῦ μυστηρίου.

Κοινὴ συνισταμένη καὶ τῶν δύο μερῶν εἶναι ἡ ἀνάμνηση γεγονότων τῆς θείας Οἰκονομίας, στὸ μὲν πρῶτο ἡ ἐντὸς τῆς ἱστορίας ἐμφάνιση καὶ βηματιτισμὸς τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ ὡς Υἱοῦ τοῦ ἀνθρώπου, ὅπως τὴν μαθαίνουμε ἀπὸ τὰ εὐαγγέλια καὶ τὰ σχόλια τῶν μαθητῶν του, ἑπομένως διδασκόμαστε τὶς θεῖες ἐντολές, ὅπως παράγγειλε ὁ ἴδιος ὁ Χριστὸς νὰ γίνεται (βλ. τὴν παρακαταθήκη πρὸς τοὺς μαθητές του:

 «μαθητεύσατε πάντα τὰ ἔθνη, […] διδάσκοντες αὐτοὺς τηρεῖν πάντα ὅσα ἐνετειλάμην ὑμῖν»), ἐνῶ στὸ δεύτερο λαμβάνουμε μέρος σὲ μία πράξη ποὺ μᾶς ἀνάγει στὴ θεία Βασιλεία, ὥστε νὰ βρισκόμαστε σὲ κοινωνία μὲ τὸν ἐνανθρωπήσαντα Λόγο τοῦ Θεοῦ, συνθήκη ποὺ τὴν ὀνομάζουμε ἐγχρίστωση.

 Εἰδικότερα, στὸ πρῶτο μέρος μαθαίνουμε ὅτι ἡ ἱστορία, μέσα στὴν ὁποία πολιτευόμαστε, ἔχει ἱερὸ περιεχόμενο γιατὶ μᾶς προετοιμάζει γιὰ τὴ θεία Βασιλεία, ἐνῶ στὸ δεύτερο μέρος ψη λαφοῦμε τὴν παρουσία τῆς θείας Βασιλείας ὡς παρούσα, ἂν καὶ ἀναμενόμενη.
Τὰ βήματα ποὺ θὰ διεξέλθουμε στὴν πρώτη ὁμιλία εἶναι:

α) Ἔναρξη τῆς θείας Λειτουργίας — γιὰ πιὰ Βασιλεία τοῦ Θεοῦ μιλᾶμε. 

«Περί διαμορφώσεως καί χαρακτῆρος τῶν Ἁγίων εἰκόνων»




«Ψάχνω να βρω ένα ιθαγενή ζωγράφο
 Για να μου ζωγραφίσει μια μαύρη Παναγία
 Μια ωραία Παρθένα ‘Keyouwa’
 Που να μοιάζει  πολύ στις μητέρες μας» 

π Al. Abble, «Στη Μαύρη Παναγιά», Πάντα τα Έθνη, τευχ. 12 (1984), σελ. 55.

Η απάντηση στον  ψηφοθηρικό πολιτικαντισμό από αυτούς που γνωρίζουν καλύτερα....

____________



«Περί διαμορφώσεως καί χαρακτῆρος τῶν Ἁγίων εἰκόνων

Μέγας Φώτιος, Τά Ἀμφιλόχια, Ἐρώτηση  ΣΕ΄, (PG 101,948 B και 952 D)


«Προτείνουσιν, ἔφης, τῶν Εἰκονομάχων οἱ θρασύτεροι καί κακόσχολοι, καί σοφόν ἡγοῦνται τό περίεργον, ποία τῶν εἰκόνων τοῦ Χριστοῦ ἀληθής, πότερον ἡ παρά Ρωμαίοις, ἤ ἥνπερ Ἰνδοί γράφουσιν, ἤ ἡ παρ’ Ἕλλησιν, ἥ ἡ παρ’ Αἰγυπτίοις; Οὐχ ὅμοιαι γάρ ἀλλήλαις αὗται, καί ὁποίαν ἄν τις ἀληθῆ φήσειε, δῆλον ὅτι παραγράφεται τάς λοιπάς.

 Ἀλλά ταύτην αὐτῶν την ἀπορίαν, μᾶλλον δέ τήν κακομηχανίαν, ὦ καλόν Ὀρθοδοξίας ἄγαλμα σύ, πολλαχῶς ἐστιν ἐπιρραπίσαι, καί πολλῆς γέμουσαν παρανοίας και δυσεβείας ἀπελέγξαι...

 Ἕλληνες μέν αὐτοῖς ὅμοιον ἐπί τῆς γῆς φανῆναι τόν Χριστόν νομίζουσί · Ρωμαῖοι δέ μᾶλλον ἑαυτοῖς ἐοικότα · Ἰνδοί δέ πάλιν μορφή τῇ ἑαυτῶν καί Αἰθίοπες δῆλον ὡς ἑαυτοῖς... Ἀλλ' ἐπί τοῖς εἰρημένοις ἐκεῖνο ρητέον, οὐκ ἐκείνοις (ἀνάξιοι γάρ), ἀλλά γέ τοῖς πιστοῖς καί φιλοχρίστοις ότιπερ οὐ, οὗ πάντως λυμαίνεται τῶν εἰκονισμάτων τό ἀνόμοιον τήν τῆς εἰκόνος φύσιν καί τήν ἀλήθειαν...».

Το παράθεμα από ανάρτηση στο fb Σταύρου Γιαγκάζογλου 

Τρίτη 2 Μαΐου 2023

Η ποιότητα της αμφιβολίας...



 πατέρας ΦΙΛΟΘΕΟΣ ΦΑΡΟΣ 

"Οτιδήποτε δεν έχει την ΠΟΙΟΤΗΤΑ της ΑΜΦΙΒΟΛΙΑΣ είναι επικίνδυνο." 


—"Οτιδήποτε κάνει ο άνθρωπος που δεν έχει την ποιότητα της αµφιβολίας είναι επικίνδυνο. Είναι εκτροπή. Το ΑΛΗΘΙΝΟ πρέπει να έχει την ποιότητα της αµφιβολίας. Και σ’ όσους μιλάνε για πίστη χωρίς την ποιότητα της αμφιβολίας δεν έχω καµιά εμπιστοσύνη. ….

Είναι πολύ σημαντικό ο άνθρωπος να γνωρίζει τον εαυτό του, αλλά και τα ΚΙΝΗΤΡΑ του. Γιατί δεν έχει σηµασία τι κάνουµε και τι λέµε. Εκείνο που έχει σηµασία είναι ΓΙΑΤΙ το κάνουµε και ΓΙΑΤΙ το λέµε.

Ένας µεγάλος ασκητής έλεγε πως ο διάβολος δεν έχει καµία αντίρρηση σ’ όσα οι άνθρωποι κάνουν για τη σωτηρία της ψυχής τους – νηστείες, προσευχές, µελέτη των γραφών – µέχρι να δει τα κίνητρά τους. Γιατί τα κίνητρα µπορεί να τον εξυπηρετούν θαυμάσια..

...Πολλοί  αντιλαµβάνονται την πίστη µ’ έναν ωφελιµιστικό τρόπο. Ζητάνε συνεχώς από τον Θεό κάτι. Αλλά ΠΙΣΤΗ δεν είναι να ζητάς κάτι από τον Θεό, ΠΙΣΤΗ είναι να ΖΗΤΑΣ τον ΙΔΙΟ
τον ΘΕΟ …"

Δευτέρα 17 Απριλίου 2023

Ας αγωνιστούμε να μη μετατραπεί η αγάπη σε εμπόρευμα. Μπορούμε

Αγάπη του Σταυρού, Αγάπη της Ανάστασης


Του Αλέξανδρου Σταθακιού*


«Ἐὰν ταῖς γλώσσαις τῶν ἀνθρώπων λαλῶ καὶ τῶν ἀγγέλων, ἀγάπην δὲ μὴ ἔχω, γέγονα χαλκὸς ἠχῶν ἢ κύμβαλον ἀλαλάζον. καὶ ἐὰν ἔχω προφητείαν καὶ εἰδῶ τὰ μυστήρια πάντα καὶ πᾶσαν τὴν γνῶσιν, καὶ ἐὰν ἔχω πᾶσαν τὴν πίστιν, ὥστε ὄρη μεθιστάνειν, ἀγάπην δὲ μὴ ἔχω, οὐδέν εἰμι. καὶ ἐὰν ψωμίσω πάντα τὰ ὑπάρχοντά μου, καὶ ἐὰν παραδῶ τὸ σῶμά μου ἵνα καυθήσομαι, ἀγάπην δὲ μὴ ἔχω, οὐδὲν ὠφελοῦμαι».
(Α’ Κορ 13, 1-4)


Στον «‘Ύμνο της Αγάπης» του Αποστόλου Παύλου που διαβάζεται την Μεγάλη Τετάρτη στην Εκκλησία, αφού συγκαταλέγεται στους 7 «Αποστόλους» και τα 7 Ευαγγέλια που υπάρχουν στην ακολουθία του «Ευχελαίου», η τελείται τέτοια μέρα για όλους τους πιστούς. Δεν είναι τυχαία εκεί όλες αυτές οι «Γραφές». Όλες μαζί πιστοποιούν ότι η όποια δύναμη μπορεί να δώσει η Χριστιανική Εκκλησία δεν είναι ένα «μαγικό» πράγμα, αλλά μια υπαρξιακή και κοινωνική διαδικασία με κορυφαία την πρόσκτηση αυτής της μυστηριώδους ενοποιητικής δύναμης, της Αγάπης.

Κυριακή 16 Απριλίου 2023

Οι εικόνες της Αναστάσεως στην Ορθόδοξη Εκκλησία



Αρχικά, η λέξη Ανάσταση (στην αρχαία ελληνική ἀνάστασις) ετυμολογικά προέρχεται από το ἀνίστημι < ἀνά + ἵστημι που σημαίνει έγερση από τον τάφο. Τo γεγονός της Ανάστασης, είναι συνέχεια του γεγονότος του Σταυρού.
Στην Ορθοδοξία και σε όλο τον χριστιανικό κόσμο, σύμφωνα με τους Πατέρες της Εκκλησίας μας, η Ανάσταση του Χριστού, αποτελεί το μεγαλύτερο γεγονός μέσα στην ιστορία και γι’ αυτό χαρακτηρίζεται «εορτή εορτών» και «πανήγυρις πανηγύρεων».

anastasi1
Η Ανάσταση θεωρείται ως στάση, εξέγερση, έξοδος και παρουσιάζεται ως η δια του Σταυρού νίκη της ζωής επί του θανάτου. Ο μακαριστός σπουδαίος Ρώσος Θεολόγος Παύλος Ευδοκίμωφ σημειώνει επιγραμματικά: «Η Ανάσταση του Χριστού είναι η νίκη που καταργεί τον θάνατο»[1]. Στο γεγονός αυτό, ο Θεός δίνει στην ψυχή του Χριστού τη δύναμη να ξυπνήσει το σώμα Του από τον ύπνο και να ενωθεί με αυτήν «οὐκ ἦν δυνατὸν κρατεῖσθαι αὐτὸν ὑπ᾽ αὐτοῦ»[2][3]. Όπως λέει χαρακτηριστικά ο καθηγητής Ιωάννης Καραβιδόπουλος: «Η Ανάσταση του Χριστού δεν υπάγεται στη νομοτέλεια αυτού του κόσμου και συνεπώς δεν είναι απλώς ένα γεγονός τεράστιας ιστορικής σημασίας, αλλά βρίσκεται πάνω από την ιστορία, της δίνει νόημα και την προσανατολίζει προς νέους ορίζοντες, προς ένα καινούργιο κόσμο που είναι τελείως διαφορετικός από τον γνωστό μας κόσμο της φθοράς, του πόνου και του θανάτου.
Η Ανάσταση του Χριστού δηλώνει την αρχή της νέας δημιουργίας, του καινούργιου κόσμου που προσφέρει ο Θεός στην ανθρωπότητα. Κι ο καινούργιος αυτός κόσμος δεν έχει καμιά σχέση με την οσμή της φθοράς, τον τρόμο του θανάτου και τις εχθρικές εκδηλώσεις του ανθρώπου προς τον συνάνθρωπο, αλλ’ είναι ζωή αγάπης, ζεστασιάς και ελπίδας. Η Ανάστασή του Χριστού είναι μήνυμα ελπίδας και ζωής. Το μήνυμα αυτό με το κήρυγμα της Εκκλησίας απευθύνεται στον άνθρωπο κάθε εποχής και μαρτυρεί την ανεξάντλητη αγάπη του Θεού, ο οποίος, παρά τις θανατηφόρες ενέργειες των ανθρώπων, τους καλεί συνεχώς στη ζωή και στον κόσμο της Αναστάσεως»[4].

Η εικόνα της Αναστάσεως στην Ορθόδοξη Εκκλησία έχει δύο τύπους: Ο ένας είναι η κάθοδος του Χριστού στον Άδη, η «Άδου Κάθοδος» όπως λέει ο αρχιμανδρίτης Συμεών, ηγούμενος της Μονής Μαυροβουνίου στους Τρούλους της Λάρνακας, αγιογράφος και μελετητής της βυζαντινής τέχνης[5]. Ο δεύτερος εικονογραφικός τύπος είναι εκείνος που εικονίζει άλλοτε τον Πέτρο και τον Ιωάννη στο κενό Μνημείο και άλλοτε τον άγγελο που «επί τον λίθο καθήμενος» εμφανίστηκε στις Μυροφόρες[6]. Αργότερα η εικόνα της Αναστάσεως του τύπου αυτού πλουτίστηκε με τις σκηνές της εμφάνισης του Χριστού στη Μαρία Μαγδαληνή (το «Μη μου άπτου») και στις δύο Μαρίες (το «Χαίρε των Μυροφόρων»)[7], οι οποίες γονατιστές προσκύνησαν τον Αναστηθέντα Χριστό[8].

Περιγραφή της εικόνας  

Άγιος Παΐσιος - Ρώσικη ταινία (2012)




Παρασκευή 14 Απριλίου 2023

«Ο ΕΜΟΣ ΕΡΩΣ ΕΣΤΑΥΡΩΤΑΙ»




Παρακαλεῖτε μόνο νὰ ἔχω δύναμη ἐσωτερικὴ καὶ ἐξωτερική, ὥστε, ὄχι μόνο νὰ λέω, ἀλλὰ καὶ νὰ θέλω, καὶ ὄχι μόνο νὰ λέγομαι Χριστιανός, ἀλλὰ καὶ νὰ εἶμαι. Διότι, ἐὰν βρεθῶ νὰ εἶμαι, μπορῶ καὶ νὰ λέγομαι, καὶ τότε θὰ εἶμαι πιστός, ὅταν δὲν φαίνομαι στὸν κόσμο ὅτι εἶμαι.

 Τίποτε ἀπὸ αὐτὰ ποὺ φαίνονται δὲν εἶναι αἰώνιο. «Διότι αὐτὰ ποὺ φαίνονται εἶναι πρόσκαιρα, ἐνῶ αὐτὰ ποὺ δὲν βλέπονται εἶναι αἰώνια». Ὁ Χριστιανισμὸς δὲν εἶναι ἀποτέλεσμα πειστικότητας, ἀλλὰ μεγαλείου· ὅταν μισεῖται ἀπὸ τὸν κόσμο, ἀγαπιέται ἀπὸ τὸν Θεό. Διότι λέει, «ἐὰν ἤσασταν ἀπὸ τὸν κόσμο, τότε ὁ κόσμος θὰ ἀγαποῦσε τὸ δικό του· τώρα ὅμως δὲν εἶστε ἀπὸ τὸν κόσμο, ἀλλὰ ἐγὼ σᾶς διάλεξα· μείνετε κοντά μου».

(...) Ἐγὼ γράφω σὲ ὅλες τὶς Ἐκκλησίες καὶ παραγγέλλω σὲ ὅλους, ὅτι ἐγὼ πεθαίνω γιὰ τὸν Θεὸ θεληματικά, ἐὰν βέβαια δὲν μὲ ἐμποδίσετε ἐσεῖς.  Σᾶς παρακαλῶ, μὴ μοῦ γίνετε εὔνοια ποὺ ἐκδηλώνεται σὲ ἀκατάλληλη στιγμή. Ἀφῆστε μὲ νὰ γίνω τροφὴ τῶν θηρίων, διὰ τῶν ὁποίων θὰ μπορέσω νὰ κερδίσω τὸν Θεό.

Τετάρτη 12 Απριλίου 2023

Η Δίκη του Χριστού σε νομική ανάλυση από δικαστή

Στην εβραϊκή δίκη του Μεγάλου Συνεδρίου σημειώσαμε 
32 σοβαρές παραβάσεις του Ρωμαϊκού Δικαίου!




ΚΛΙΚ για να διαβάστε την ανάρτηση...

Αφιέρωμα στο Ιερό Μυστήριο του Ευχελαίου που τελείται κάθε Μεγάλη Τετάρτη. Στην ορθόδοξη Ρωσία τελείται κατά τη Μεγάλη Πέμπτη.

ΚΛΙΚ στην εικόνα ή ΕΔΩ για να διαβάσετε την ανάρτηση ....