20 χρόνια τώρα κάθε Αυγουστο η ιδια προσευχή. Της Παναγιάς...
Μη μας θαλασσοδέρνεις, θαλασσάκι μου!
(Αύγουστος 2005)
Της Ελένης Σκάβδη
Μεγάλη η γιορτή του 15 Αυγούστου… Ιδιαιτέρως για την επαρχιώτικη Ελλάδα, και δη την νησιώτικη, που διαθέτει δεκάδες μικρές Παναγιές στη γεωγραφία της. Από τις πιο όμορφες που έχω να θυμάμαι, η Φραγκαβίλλα, αλλά και το οικογενειακό ξωκλήσι στο Χρυσόστομο Ικαρίας…
Η ίδια σιωπή, η ίδια λιτότητα στη μορφή και στο μέγεθος, η ίδια ανακούφιση στο προσκύνημά τους, η ίδια απαντοχή…
Καμία σχέση με την άλλη, την Παναγία της Τήνου, που πρωτοείδα παιδί από το λιμάνι, σκαρφαλωμένη στην αγκαλιά της μητέρας μου, στο κατάστρωμα του καραβιού που μας ταξίδευε στην άγονη γραμμή, από Αλεξανδρούπολη - Ικαρία, στις αρχές της 10ετίας του ΄60. Η μαμά που ήξερε τις στάσεις του καραβιού, μας είχε τάξει ξύπνημα ό,τι ώρα και να ήταν, όταν το πλοίο θα έριχνε άγκυρα στην Τήνο, για να προσκυνήσουμε από μακριά τη Μεγαλόχαρη.
Βλέπαμε τότε το περίτεχνο καμπαναριό, από μακριά, σμιλεμένο με τέχνη τηνιακών γλυπτών, και κάναμε με ευλάβεια το σταυρό μας. Καθηλωμένες στην κουπαστή, όση ώρα φόρτωνε και ξεφόρτωνε το πλοίο την πραμάτειά του, μέσα στα αμπάρια. Ανθρώπους από ανεμόσκαλες και ζώα με το βίντσι, στην άκρη του οποίου δενόταν ένα τεράστιο δίκτυ.
Την Μεγαλόχαρη της Τήνου, για την ακρίβεια τη μαγική και αποκρυφιστική της πλευρά γεύτηκα για τα καλά, μέσω του κινηματογράφου… Από την ταινία του Μ. Κακογιάννη, «Το τελευταίο ψέμα», με την Ελλη Λαμπέτη, στο ρόλο προσκυνήτριας στη χάρη της, έχοντας αγκαλιά ένα μικρό κωφάλαλο αγόρι, για τις ανάγκες του σεναρίου.
Η μαγεία του ελληνικού Αύγουστου οφείλεται αποκλειστικά στην Παναγία και στην κοίμησή της… Μαζί και μια ολόκληρη ψυχοδυναμική πτυχή του πνεύματος του νεοέλληνος, που απέθεσε στην ορθόδοξη πίστη του, όλα τα οράματα… Από το θαύμα της γιατρειάς, μέχρι και το θαύμα της… «Ανάστασης του γένους»… Η μαμά, συνήθιζε πάντα να διηγείται το περιστατικό με τον τορπιλισμό της Έλλης στο λιμάνι της Τήνου, λίγο πριν την κήρυξη του πολέμου από τους Ιταλούς…
Η Ικαρία ήταν πολύ κοντά στην Τήνο, το γεγονός μεταφέρθηκε με καταπληκτικές λεπτομέρειες στο νησί, που θρήνησε τότε τον χαμό των παλικαριών - ναυτών μας, ανήμερα της γιορτής της Θεομήτορος. Ένα μικρό Περλ - Χάρμπορ, έλεγε αργότερα, όταν πληροφορήθηκε τα σχετικά μεταξύ Αμερικανών - Ιαπώνων την ίδια περίοδο … Την Παναγία Φραγκαβίλλας συνάντησα χρόνια μετά, θα ήταν το 1985 ή 1986, και διπλά μαγεύτηκα. Λίγο το τοπίο, λίγο ο ναός, λίγο η παλαιότητά του που κραυγάζει, με μάγεψαν πραγματικά… Ουδέποτε όμως συνέκρινα την εικόνα της μ΄ εκείνο το ξωκλήσι του Χρυσόστομου, πάνω στο βουνό, καρσί στο πέλαγο, που χωρά σ΄ ένα μικρό πεζουλάκι γης. Και από κάτω το μικρό κοιμητήριο προγόνων που χωρούν όλοι, λες και ξαναέστησαν εκεί το σπιτικό…
Μαγικός λοιπόν ο Αύγουστος, ο ύπατος! Υπερόπτης και φωτεινός όσο κανένας άλλος μήνας… Και γητευτής, χάρη στην παράδοση που χωρά εντός του… Μια παράδοση που μετακενώνεται στον νου, κατ΄ έτος, χάρη στις διακοπές, που δίνουν ευκαιρία στους νεοέλληνες να επιστρέψουν στα πάτρια για ξεκούραση… Στα ίδια σπίτια που ακόμα αντέχουν, μετά το μαζικό φευγιό προς τα άστεα, κοιμούνται, ξυπνούν, δειπνούν και ξεκουράζονται… Στους ίδιους κοιτώνες που απέθεσαν παιδικά όνειρα, ξαπλώνουν και σήμερα, αγκαλιά με νεότερους απογόνους… Στις ίδιες εστίες βάζουν για μαγείρεμα τσουκάλι, τηγάνι, μπρίκι για καφέ… Και από τις ίδιες πηγές πλένονται και δροσίζονται ακόμα, στις ίδιες αυλές στήνουν χορό, στα ίδια δένδρα απλώνουν μπουγάδες, στις ίδιες γωνιές συναντιούνται με ομοιοπαθείς και ομογάλακτους… πατριώτες…
Ο Αύγουστος είναι και της επιστροφής, λοιπόν, και της νοσταλγίας, και των ανταμωμάτων!
Όσο αντέχουν ακόμα τα πατρικά και πατρογονικά, όσο οι φαμίλιες διατηρούν την «ευθεία», τόσο η μνήμη και η απαντοχή τους θα … ξεκουράζονται τις ζεστές του νύχτες, στα λευκά λινά, που μυρίζουν σπιτικό σαπούνι, από την παλιά μπουγάδα, στη σκάφη της κάθε μάνας - γυναίκας. Και ταυτόχρονα τόσο θα δηλώνεται η απουσία ζωής στα χωριά μας, μαζί με την αμεριμνησία του παρόντος πολιτισμού που όλα τα χώνεψε, όλα τα έλιωσε, σαν χειροποίητο… σαπούνι!
Εκείνο που αναλώνονταν στις υπαίθριες γούρνες, προ … λουτροκαμπινέ για να συνεφέρει από κούραση, ιδρώτα και … φθορά τα σώματα που κατάπινε το χωράφι, το αλώνι, το αμπέλι, η σταφίδα, το χαράκι…
Μια εικονική Ελλάδα, λοιπόν, αντέχει ακόμα να προσφέρει ο ύπατος του θέρους μας, ο Αύγουστος, με αυτή την επιστροφή, όσο και αν αυτή συνοδεύεται από τόνους coca cola, από πλαστική τροφή για τα παιδιά, από αρωματικά σαπούνια, αντί μοσχοσάπουνου Ερμής, από σαμπουάν και αφρόλουτρα… Μια εικονική Ελλάδα, που διακόπτει τη… σειρά της, διασχίζοντας το χάος των αρμών που άνοιξαν εκεί κάπου στο 1960, μεταξύ τόπων και άστεως… Επιστροφή με… κούρσα, αγορασμένη με τραπεζικόν δάνειον, επιστροφή με σακούλες super market, και εμφιαλωμένο νερό, επιστροφή που κάτι πάει να σημάνει, αλλά που στο τέλος χάνει την ουσία, από το φορτίο των… εξαρτήσεών της… Ως πότε θα αντέχει ο Αύγουστος να υπομνηματίζει; Όσο αντέχουν τα σπίτια και οι κεραμοσκεπές, υποθέτω. Όσο αντέχουν τα πλατύσκαλα, τη φθορά του χρόνου.
Όσο αντέχουν τα λινά της μάνας, να σκεπάζουν το νέο εθνικό όνειρο του Έλληνος, τις νύχτες της επαρχίας.
Όσο αντέχει και η συκιά του φράκτη να παράγει χυμούς και καρπούς με κλασικό τέμπο… Η συκιά που περιμένει την απουσία για να κατακυριεύσει εν τέλει τόπους μοναχικούς, όπου κάποτε κραύγαζε η ζωή, ο έρως, η χαρά…
Ως τότε… Μετά ο ύπατος Αύγουστος θα επαναλαμβάνεται χωρίς κέφι, χωρίς ουσία, αφού δεν θα υπάρχει κανείς για να γευτεί τις ονειρώξεις του…
Ελένη Σκάβδη, «Ελεύθερο Βήμα της Ηλείας»,8/8/2005 —
Ανάρτηση από:geromorias.blogspot.com
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.