Του Σταύρου Γιαγκάζογλου
Κατά τη χιλιετηρίδα του Αγίου Όρους το 1963, παρά τις λαμπρές τελετές, φαινόταν έντονα η παρακμή των μονών με την ισχνή παρουσία νέων μοναχών, με την επικράτηση του ιδιόρρυθμου τύπου μοναστικής βιοτής, με την αδυναμία συντήρησης και την εγκατάλειψη πολλών ιστορικών μοναστικών συγκροτημάτων και εξαρτημάτων. Μέχρι τότε, ενώ τα μοναστήρια στην Ελλάδα διέρχονταν μεγάλη κρίση, η οποία είχε ξεκινήσει από την περίοδο της Βαυαροκρατίας, ανθούσαν οι χριστιανικές οργανώσεις που οραματίζονταν την ηθική και θρησκευτική αναγέννηση της κοινωνίας και του έθνους μέσα από το κατηχητικό και ιεραποστολικό έργο τους.
Στα μέσα της δεκαετίας του 1960 ξεκινά η σταδιακή κατάρρευση των χριστιανικών οργανώσεων. Την κατάρρευση και σταδιακή περιθωριοποίηση των χριστιανικών οργανώσεων ακολούθησε μια μεγάλης κλίμακας προσέλευση νέων ανθρώπων στις μονές του Αγίου Όρους. Η επανεύρεση της πατερικής θεολογίας, η ανανέωση της θεολογικής σκέψης κατά τη δεκαετία του 1960, αλλά και η αποτυχία του ευσεβιστικού κινήματος των χριστιανικών οργανώσεων, οδήγησαν στην εκπληκτική αναγέννηση του αγιορειτικού μοναχισμού κατά τις δεκαετίες του ’70 και του ’80 και στην εμφάνιση ενός νέου θεολογικού παραδείγματος εντός και εκτός των θεολογικών σχολών. Τα μοναστήρια το ένα μετά το άλλο επιστρέφουν στο κοινοβιακό σύστημα, νέες αδελφότητες και συνοδείες μοναχών απλώνονται μέχρι και τις σκήτες και στα κελιά των μονών, σημαντικά έργα αποκατάστασης, αναστήλωσης, συντήρησης και επέκτασης αναπτύσσονται παντού. Όλα έδειχναν ότι ο αγιορειτικός μοναχισμός ξαναβρίσκει τον παραδοσιακό βηματισμό του και ολοένα δυναμώνει, εκφράζοντας την πατερική και νηπτική στροφή στις πηγές της αρχαίας μοναστικής παράδοσης και βιοτής, στο λειτουργικό και φιλοκαλικό του ήθος.
Η αθωνική πολιτεία γνώρισε τέτοια πνευματική άνθηση και ζωτικότητα στις επόμενες δεκαετίες, ώστε έγινε σημείο αναφοράς για τη σύγχρονη Ορθοδοξία. Η ανανέωση του αγιορείτικου μοναχισμού άλλαξε κυριολεκτικά και τον θεολογικό ορίζοντα, προκαλώντας μια έντονη στροφή στην έκδοση και σπουδή των πατερικών, λειτουργικών και κυρίως των ασκητικών κειμένων της Ορθόδοξης Παράδοσης. Πλήθος νέων ανθρώπων ταξιδεύαν στις μονές του Αγίου Όρους αναγνωρίζοντας στη μοναστική άσκηση έναν άξονα ζωής και πορείας πέρα από τη θρησκευτική και κοινωνική αλλοτρίωση και τη σύγχυση των καιρών. Τα πανεπιστημιακά αμφιθέατρα στη Θεσσαλονίκη και στην Αθήνα στις δεκαετίες του ’70 και του ’80 για πρώτη φορά ασφυκτιούν από φοιτητές και φοιτήτριες που συνωστίζονταν να ακούσουν τη μαρτυρία του μοναχισμού στον σύγχρονο κόσμο. Η άνθηση του αγιορείτικου μοναχισμού και η φιλοκαλική αναγέννηση της ορθόδοξης αυτοσυνειδησίας στο τελευταίο τέταρτο του 20ού αιώνα υπήρξε γεγονός αδιαμφισβήτητο.
Ο π. Βασίλειος (Γοντικάκης), ηγούμενος της Μονής Σταυρονικήτα και κατόπιν της Μονής Ιβήρων εξέφρασε μαζί με άλλους ηγουμένους, όπως ο π. Αιμιλιανός στη Σιμωνόπετρα και ο π. Γεώργιος (Καψάνης) στη Μονή Γρηγορίου, καθένας με τον τρόπο και τα ιδιαίτερα χαρίσματά του, τη μεγάλη αυτή στροφή και ανακαίνιση του αγιορειτικού μοναχισμού. Η περίπτωση, όμως, του π. Βασιλείου, λόγω των εμπνευσμένων κειμένων, των παρεμβάσεων και των συχνών ομιλιών του, είχε ευρύτερη απήχηση κυρίως προς τους νέους ανθρώπους κατά τις δεκαετίες του 1980 και 1990.
Φίλος και συνοδοιπόρος με τον Χρήστο Γιανναρά αλλά και με τον Παναγιώτη Νέλλα, έχοντας και αυτός μαθητεύσει παρά τους πόδας Δημητρίου Κουτρουμπή, μετά τις σπουδές του στο Παρίσι, ακολούθησε τον δρόμο της μοναστικής βιοτής, πάντοτε όμως με σταθερή έγνοια για τα θεολογικά και εκκλησιαστικά πράγματα, στα οποία επιχειρούσε να συμβάλει διακριτικά. Παρά τη διαφωνία μας εσχάτως για τα προγράμματα του μαθήματος των Θρησκευτικών –άλλη γενιά, άλλες προτεραιότητες– δεν λησμονώ τον τρόπο του ανοιχτόκαρδου και αγαπητικού ασπασμού του, όταν συναντηθήκαμε πριν από λίγα χρόνια. Γιατί ο π. Βασίλειος έβλεπε διαρκώς πιο πέρα από την πρόσκαιρη βιοτή! Αιωνία του η μνήμη!
Στη φωτογραφία: Ο ηγούμενος της Μονής Σταυρονικήτα π. Βασίλειος (Γοντικάκης), ο αρχιεπίσκοπος Αυστραλίας Στυλιανός (Χαρκιανάκις) και ο Νίκος Γ. Πεντζίκης στην τράπεζα της Ι. Μονής, 1987.
Ανάρτηση από:geromorias.blogspot.com
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.