Του Μάνου Λαμπράκη
Η Πεντηκοστή αποτελεί το θεμελιώδες ρήγμα στη γραμμική αντίληψη της ιστορίας και την πιο ριζική μορφή θεολογικής πολιτικής. Δεν πρόκειται απλώς για την «εορτή του Αγίου Πνεύματος», ούτε για επέτειο ίδρυσης ενός θεσμικού οργανισμού που αυτοαποκαλείται Εκκλησία. Είναι η αποκάλυψη ενός άλλου τρόπου του υπάρχειν: της κοινωνίας που δεν εδράζεται στο συμβόλαιο, αλλά στην Χάρη, της γλώσσας που δεν διεκπεραιώνει, αλλά κοινωνεί, της ύπαρξης που δεν εξαντλείται στην ορατότητα, αλλά μεταμορφώνεται σε φανέρωση του αοράτου.
Η πνοή που φυσά στην Πεντηκοστή δεν είναι απλώς αέρας που κινεί, είναι τροπισμός, μετατόπιση, δυνατότητα να μιλήσει κανείς όχι μόνο σε γλώσσα, αλλά διά γλώσσας. Δεν αίρεται η ετερότητα, δεν απορροφάται η διαφορά, δεν ομογενοποιείται το πλήθος. Το θαύμα της Πεντηκοστής δεν είναι ότι όλοι μίλησαν τη «μία» γλώσσα, αλλά ότι ο καθένας άκουσε στην οικεία του φωνή, το θαύμα της κατανόησης χωρίς εξουσία. Εδώ θεμελιώνεται ένας άλλος πολιτικός ορίζοντας: η δυνατότητα μιας πολυφωνικής ενότητας χωρίς βία, ενός κοινού χωρίς ταυτότητα, μιας κοινωνίας που δεν εξαρτάται από την ταυτοτική αναπαραγωγή αλλά από τη δωρεά της συνάντησης.
Η σύγχρονη πολιτική οργάνωση, αντιστρόφως, οικοδομείται πάνω στην αρχή της ελεγχόμενης αναπνοής. Η κυριαρχία σήμερα εκδηλώνεται όχι μόνο μέσα από τη βία, αλλά κυρίως μέσα από τη ρύθμιση της κυκλοφορίας: του αέρα, των σωμάτων, των δεδομένων, της μνήμης. Ο κόσμος του παρόντος είναι ένας κόσμος συρρικνωμένης πνοής, όχι μεταφυσικά αλλά βιοπολιτικά, ένας κόσμος που δεν ανέχεται τη σιωπή, επειδή αυτή δεν επιβλέπεται, δεν διαφημίζεται, δεν αποδίδει. Η Πεντηκοστή, ως πράξη πνοής και όχι μόνο λόγου, αντιστρατεύεται θεμελιωδώς αυτήν την πολιτική οικονομία της αναπνοής. Δεν πρόκειται για συμβολικό γεγονός, αλλά για λειτουργική θεμελίωση μιας άλλης αναπνοής: εκείνης που δίνεται, όχι εκείνης που μετριέται, εκείνης που συνδέει, όχι εκείνης που καταγράφεται.
Το εκκλησιολογικό γεγονός της Πεντηκοστής είναι η άρνηση του μοντέλου της κάθετης ιεραρχίας ως πρωταρχικής μορφής κοινωνικής οργάνωσης. Αντιθέτως, θεμελιώνει μία οριζόντια οικονομία της δωρεάς, στην οποία δεν προϋποτίθεται υποταγή, αλλά αμοιβαιότητα και προσφορά. Η εορτή αυτή μαρτυρεί το ασύλληπτο: ότι η πηγή της ενότητας δεν είναι ούτε το κράτος ούτε η γνώμη της πλειοψηφίας, αλλά η αδιαπραγμάτευτη έλευση του Πνεύματος, το οποίο αποκαθιστά τα πρόσωπα σε σχέση, όχι ως άθροισμα, αλλά ως συνοικία νοήματος.
Η Πεντηκοστή, ως θεολογική κατηγορία, αντιστέκεται στη ρητορεία του κλειστού σώματος, του εθνικού αφηγήματος, της πολιτικής κυριαρχίας. Είναι το αντίθετο της παρακολούθησης: είναι η ανοιχτή πνοή που δεν ελέγχεται, που δεν ερμηνεύεται τελεσίδικα, που δεν μπορεί να προβλεφθεί, να καταγραφεί ή να χειραγωγηθεί. Είναι η καταφατική απάντηση στο ερώτημα αν μπορεί να υπάρξει κοινότητα χωρίς αναγκαίο θύμα. Όχι ως ουτοπία, αλλά ως λειτουργική μνήμη: ότι αυτό έχει ήδη συμβεί.
Η Πεντηκοστή δεν αποτελεί απλώς μία στιγμή του εκκλησιαστικού ημερολογίου. Είναι μνήμη ενός μέλλοντος, οντολογικά ανοιχτού, είναι το ανυπολόγιστο μέσα στον λογαριασμό, η πνοή μέσα στο πρωτόκολλο, η σιωπή που δεν ζητά νομιμοποίηση, αλλά προσκαλεί μεταστροφή. Στον χρόνο της ιδιοποίησης, είναι το άκτιστο που διαχέεται χωρίς να καταλαμβάνεται. Είναι το αντι-σύστημα που δεν λειτουργεί εναντίον του κόσμου, αλλά για τον κόσμο, όχι δια της επιβολής, αλλά δια της φωταγώγησης.
Αυτό ακριβώς είναι το Πνεύμα: η ελευθερία του κόσμου να μη μείνει αυτό που είναι. Και αυτό είναι, τελικά, η Πεντηκοστή: η μυστική βεβαιότητα ότι δεν θα ζήσουμε αιώνια ως αριθμοί.
Ανάρτηση από:geromorias.blogspot.com
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.