Αποχαιρετισμός από Βασίλη Ασημακόπουλο και Δημήτρη Μπελαντή
Γεωργιος Κασιμάτης ( 1932- 2025) - in memoriam
του Δημήτρη Μπελαντή
Απεβίωσε ο σπουδαίος καθηγητής του Συνταγματικού Δικαίου στην Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών επί πολλά έτη Γιώργος Κασιμάτης. Υπηρξε αγαπημένος μας δάσκαλος για πολλά έτη στην Νομική Αθηνών, μετείχε στην τριμελή και μετά επταμελή επιτροπή υποστήριξης της διδακτορικής διατριβής μου, με τίμησε προσωπικά και ως μαθητή του αλλά και με την προσωπική φιλία του.Δεν θα ξεχάσω ακόμη την μεγάλη προσωπική συμβολή του στην διαδικασία έκδοσης της διδακτορικής μου διατριβής από τον εκδοτικό οίκο " Δίκαιο και Οικονομία" το 1997, από την σειρά του Ινστιτούτου Συνταγματικού Δικαίου, που τότε διεύθυνε, την οποίαν και προλόγισε με εξαιρετικό τρόπο.
Ο Γιώργος Κασιμάτης όπως και ο Αριστόβουλος Μάνεσης, και λίγοι άλλοι ακόμη δάσκαλοι μας, υπήρξαν εμβληματικές φυσιογνωμίες του Δημοσίου Δικαίου και της διδασκαλίας του δικαίου γενικότερα στον εικοστό και εικοστό πρώτο αιωνα. Ο Κασιμάτης υπήρξε ένας βαθια πολιτικός στην σκέψη και στην πράξη του συνταγματολόγος, και στα γραπτά του και στην δράση του.Δεν ήταν ποτέ με την στείρα θεώρηση του πολιτικά και αξιολογικα ουδέτερου κλασσικού νομικού θετικισμού - τελείως άλλο πράγμα η θεωρία του κοινωνιολογικου θετικισμού. Υπηρξε, όπως είναι γνωστό, ο βασικός νομικός σύμβουλος του Ανδρέα Παπανδρέου σε μια κρίσιμη για την χώρα περίοδο, όπως πχ κατά την Αναθεώρηση Συνταγματος του 1986, εδωσε μεγάλες μάχες για την ανεξαρτησία της Κύπρου και κατά του αποικιακού Σχεδίου Ανάν, και ακόμη παραπάνω ήταν από τα κεντρικά πρόσωπα που πολιτικά και νομικά αντιτάχθηκαν συστηματικά στα Μνημόνια ήδη από την αρχή.Το βιβλίο του κατά της νομιμότητας των Δανειακών Συμβάσεων και του Πρώτου Μνημονίου το 2010 θα μείνει ένα κλασσικό στο είδος του επιστημονικό " Κατηγορώ" της σύγχρονης Ελλαδας κατά της δουλοπαροικίας χρέους, μνημείο τεκμηριωμένης νομικά και ανεξάρτητης πολιτικά σκέψης .Όταν μιλουσαν και έγραφαν έτσι λίγοι σχετικά νομικοί υπό τον " φόβο των Ιουδαίων".
Οταν ο ΔΣΑ επί προεδρίας Δημήτρη Παξινού εκπόνησε το έτος 2010 έναν οξύ αλλά και επιστημονικά άψογο νομικό αντίλογο στο Πρώτο Μνημόνιο και εξέδωσε σχετικό τόμο, ήταν ο ομότιμος καθηγητής Γιώργος Κασιμάτης που διεύθυνε και συντόνισε την ομάδα μας.Οπως και την προετοιμασία για την προσβολή του Μνημονίου από τον ΔΣΑ στο Συμβούλιο Επικρατείας. Έδωσε και πολλές άλλες μάχες, όπως σε γενικότερες πολιτικές πρωτοβουλίες κατά των Μνημονίων μαζί με τον Μίκη Θεοδωράκη, κατά της Συνθήκης των Πρεσπών κλπ Ανήκε σε ένα ρεύμα σκέψης δημοκρατικό πατριωτικό, αντιεξαρτησιακο, αντιιμπεριαλιστικό, υπέρ της εθνικής κυριαρχίας, και σοσιαλιστικό η σοσιαλδημοκρατικό παλαιού τυπου, της εποχής του κράτους πρόνοιας και του κοινωνικού συμβολαίου, που βεβαίως δεν έχει κοινά σημεία με την σύγχρονη υποταγμένη νεοφιλελεύθερη σοσιαλδημοκρατία .
Μου προσεποιησε την μεγάλη τιμή να μετασχει στην παρουσίαση του βιβλίου μου " Αναζητώντας τον Εσωτερικό Εχθρό- Διαστάσεις της Αντιτρομοκρατικής Πολιτικής ", ( 2004 - εκδόσεις Άγγελος Σιδερατος ), πράγμα όχι δεδομένο με βάση το ευαίσθητο θέμα του βιβλίου, δηλαδή την τρομοκρατία ,την επαύριο μάλιστα των πολυκροτων δικών της 17 Νοέμβρη και του ΕΛΑ. Δεν ξέρω πολλούς έγκριτους νομικούς που τότε θα έκαναν θαρραλέα κάτι αναλογο.Μετέσχε επίσης και στην παρουσίαση του κοινού μας βιβλίου με τον αείμνηστο Ευτύχη Μπιτσάκη " Πόλεμοι της Νέας Τάξης " ( 2005 - εκδόσεις Άγγελος Σιδερατος ).
Τα νομικά του ήταν επιμελημένα, διαυγή , οξυδερκή, στοχευμένα ,επηρεασμένα κυρίως από την αστείρευτη γερμανική νομική παράδοση του Δημοσίου Δικαίου. Ανήκε στην κατηγορία των διαπρεπων συνταγματολόγων που δεν έβλεπαν σε στεγανα την σχέση Δημοσίου Δικαίου και πολιτικής, ούτε θεωρούσαν το Συνταγματικό Δίκαιο ως μια απλή τεχνική της άσκησης εξουσίας ή της κυβερνησιμοτητας δια μέσου νοητικών ταχυδακτυλουργιών.. Το έβλεπαν, κατά την διατύπωση του Αριστόβουλου Μάνεση, ως τεχνική της πολιτικής ελευθερίας και της στήριξης της λαϊκής κυριαρχίας,επίσης ως τόπο προστασίας των κοινωνικών και εργασιακών δικαιωμάτων... Εξ ου και είχε πλούσια φιλοσοφική και κοινωνιολογική παιδεία, όπως άλλωστε και πολλοί άλλοι διαπρεπείς νομικοί της εποχής του.Παρεδιδε μάλιστα κατά την δεκαετία του 1980 και μαθήματα στην Νομική Σχολή Γενικής Πολιτειολογιας και σύγχρονης πολιτικής σκέψης και θεωρίας του κράτους ( ακόμη και το " Κράτος και Επανάσταση" του Λένιν ) για όσους τυχόν ενδιαφέρονταν . Όπως,επίσης, διευθυνε για έτη το περίφημο Σεμινάριο Συνταγματικού Δικαίου στην Νομική Σχολή της Αθήνας, κάτι που θα θυμόμαστε με μεγάλη ευγνωμοσυνη.Ο τρόπος σκέψης και διδασκαλίας του Κασιμάτη ήταν κάτι τελείως διαφορετικό από την σημερινή συνθήκη " τεχνοκρατικής" καθαρά και ωφελιμιστικής σκέψης στο ελληνικό πανεπιστήμιο και τις Νομικές Σχολές του.Τοσο διαφορετικό που δυσκολεύομαι να περιγράψω ακριβώς την ένταση της διαφοράς.
Θυμάμαι την ρήση του σε έναν φοιτητή Νομικής που υποστήριζε ότι η νομολογία του Συμβουλίου Επικρατείας ήταν κάτι το ταμπού,πέραν κάθε κριτικής.. Σε μια συνεδρίαση του Σεμιναρίου Συνταγματικού Δικαίου του υπεμνησε ότι η κριτική νομική σκέψη και συστηματική ερμηνεία και αξιολόγηση δεν γνωρίζει κανένα απόλυτο όριο η ταμπού.Ουτε καν της νομολογίας του ΣτΕ.
Η θλίψη μας είναι μεγάλη.Θα θυμάμαι πάντοτε με πολλή αγάπη και αίσθηση μεγάλου διανοητικού χρέους μου προς αυτόν, τον δάσκαλο , συναγωνιστή και πολύτιμο φίλο μου Γιώργο Κασιμάτη.Ας είναι ελαφρο το χώμα που θα τον σκεπασει.
Του Βασίλη Ασημακόπουλου
Λίγα λόγια βιωματικά για τον Γιώργο Κασιμάτη, που έφυγε σήμερα από τη ζωή, πλήρης ημερών, στον αγαπημένο του γενέθλιο τόπο, στα Κύθηρα. Όπως γενιές φοιτητών που σπούδασαν στη Νομική Αθήνας, τον είχα καθηγητή στο Συνταγματικό Δίκαιο, στο α΄ εξάμηνο της ακαδημαϊκής χρονιάς 1994-1995. Τη διδασκαλία του μαθήματος είχε από κοινού με τον Αντώνη Παντελή. Ήταν εν ενεργεία Πρόεδρος του Τμήματος Νομικής.
Έχω σταθερά την εικόνα του Κασιμάτη στ’ αμφιθέατρα Σαριπόλων και Σβώλου, στην αίθουσα Παπαρρηγοπούλου. Τον θυμάμαι να μας παρουσιάζει την περίφημη θεωρία του κράτους του Γκέοργκ Γέλλινεκ. Αυτό ειδικά έχει εγγραφεί στη μνήμη μου. Είναι μία από τις θεωρίες για το κρατικό φαινόμενο που παρουσιάζω, με τη σειρά μου, στους φοιτητές στις πρώτες παραδόσεις του μαθήματος της Συγκριτικής Πολιτικής στο τμήμα Πολιτικής Επιστήμης του Δημοκριτείου.
Στις εκλογές για τα όργανα διοίκησης του Τμήματος, τον Μάιο 1995, ο Κασιμάτης είχε θέσει υποψηφιότητα για την επανεκλογή του στη θέση του Προέδρου του Τμήματος. Ο Προκόπης Παυλόπουλος ήταν επίσης υποψήφιος για Πρόεδρος. Ως ΠΑΣΠίτες, θυμάμαι, ψηφίσαμε Κασιμάτη, ο οποίος και επανεκλέχθηκε, διατελώντας Πρόεδρος του Τμήματος Νομικής μέχρι το 1997. Όντας ένας από τους εκπροσώπους του Συλλόγου Φοιτητών στη Γενική Συνέλευση του Τμήματος, εκείνη την διετία, έχω την εικόνα της κυρίαρχης παρουσίας του Κασιμάτη στα διοικητικά ζητήματα.
Μια δεκαετία μετά, έτυχε να ξανασυναντηθούμε. Ήταν το 2006-2007 και κορυφωνόταν η σύγκρουση για το ζήτημα της αναθεώρησης του άρθρου 16 του Συντάγματος για τα «ιδιωτικά πανεπιστήμια». Η διαπάλη είχε εσωτερικευθεί εντός ΠΑΣΟΚ πολύ έντονα. Η ηγεσία τότε του κόμματος υπό τον Γιώργο Παπανδρέου είχε ταχθεί υπέρ της αναθεώρησης του άρθρου 16.
Ένα σημαντικό κομμάτι της οργανωμένης βάσης του κόμματος, αλλά και του λεγόμενου «διάχυτου ΠΑΣΟΚ» είχε ταχθεί κατά της αναθεώρησης. Την αντίθεση αυτή την εκφράζαμε τότε πολύ ενεργά μια ομάδα συντρόφων έχοντας συγκροτήσει την Πρωτοβουλία μελών ΠΑΣΟΚ ενάντια στην αναθεώρηση του άρθρου 16 του Συντάγματος, τη γνωστή εκείνη την εποχή ως Π-16, γύρω από την οποία συσπειρώθηκε σχεδόν το σύνολο των οργανώσεων της σπουδάζουσας, αλλά και μεγάλο μέρος της οργανωμένης βάσης του κόμματος.
Στο πλαίσιο αυτό διοργανώσαμε, μεταξύ άλλων, μια εκδήλωση στο Περιστέρι, αρχές Ιανουαρίου 2007. Ο εμβληματικός Αναστάσιος Πεπονής, ο οποίος είχε ταχθεί επίσης ενάντια στην αναθεώρηση του άρθρου 16, μας υπέδειξε ως ομιλητή τον συνταξιούχο ήδη από τα τέλη της δεκαετίας του ’90, ομότιμο καθηγητή Συνταγματικού Δικαίου Γιώργο Κασιμάτη. Θυμάμαι να το συζητάμε με τον Αριστομένη Συγγελάκη και τον Γιάννη Χατζηαντωνίου. Τους είχα τότε εκφράσει κάποια επιφύλαξη, θεωρώντας ότι πρέπει να έχουμε έναν ίσως περισσότερο «δυναμικό» ομιλητή, λόγω της συγκρουσιακής συνθήκης που διαμορφωνόταν. Έκανα τελείως λάθος εκτίμηση. Ευτυχώς δεν με άκουσαν.
Προχωρήσαμε στην εκδήλωση ακολουθώντας την υπόδειξη του Πεπονή. Ο Κασιμάτης βρισκόταν στα Κύθηρα και ταξίδεψε στην Αθήνα, στο Περιστέρι ειδικά για τη συγκεκριμένη εκδήλωση. Λίγες ώρες πριν την εκδήλωση, η οποία είχε λάβει μεγάλη δημοσιότητα εκείνες τις ημέρες, το «κόμμα» ζήτησε να κάνει επίσημη παρέμβαση στην εκδήλωση. Έστειλε στο Περιστέρι, τον υπεύθυνο για θέματα παιδείας, Μιχάλη Χρυσοχοϊδη. Η αίθουσα ήταν γεμάτη από μέλη της ΠΑΣΠ-Νεολαία ΠΑΣΟΚ, αλλά και από μέλη και φίλους του κόμματος. Στην αίθουσα ήταν παρών και ο σημερινός Πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ, Νίκος Ανδρουλάκης.
Για το πώς αντιμετώπισε ο Κασιμάτης τον Χρυσοχοϊδη, τόσο λεκτικά, όσο και από άποψη ύφους, στην εκδήλωση στο Περιστέρι, ισχύει η δημοφιλής κινηματογραφική ατάκα «Πώς τους πετσόκοψες έτσι ; ».
Εκεί είδα έναν διαφορετικό Κασιμάτη. Έναν πύρινο ομιλητή. Αυτόν που θα αντίκρυζε η χώρα λίγο αργότερα, τα χρόνια του μνημονίου και ιδιαίτερα των πρώτων χρόνων του αντιμνημονιακού κινήματος.
Ο Γιώργος Κασιμάτης την περίοδο 2010-2012 θα πρωτοστατήσει στο αντιμνημονιακό κίνημα, με ομιλίες, κείμενα, έντονη παρουσία στα κινήματα, αλλά και θεσμικές παρεμβάσεις.
Χαρακτηριστικά θα επιμεληθεί μαζί με άλλους νομικούς επιστήμονες την αίτηση ακύρωσης που κατατέθηκε από τον Δικηγορικό Σύλλογο Αθηνών, την ΑΔΕΔΥ και άλλους φορείς κατά του μνημονίου το 2010 ενώπιον του Συμβουλίου Επικρατείας. Ο ΔΣΑ επί προεδρίας τότε Δημήτρη Παξινού θα προχωρήσει και σε σχετική έκδοση.
Ο Γιώργος Κασιμάτης θα συμβάλει μαζί με τον Κώστα Βεργόπουλο και τον Κωνσταντίνο Μπλάθρα, στην έκδοση της Χριστιανικής, το 2010 , με τίτλο «Μνημόνιο, η υποθήκευση της Ελλάδας». Τον πρόλογο στην έκδοση αυτή είχε γράψει μια εξαιρετική και αγωνιστική μορφή, ο Πρόεδρος τότε της Χριστιανικής Δημοκρατίας, ο Μανώλης Μηλιαράκης.
Την άνοιξη του 2011 θα ξανασυναντηθούμε στο πλαίσιο του αντιμνημονιακού κινήματος, για να του πάρω μια συνέντευξη για το αφιέρωμα που προετοιμάζαμε στο περιοδικό Τετράδια. Η συνέντευξη δημοσιεύθηκε στο τεύχος 60 των Τετραδίων και το αφιέρωμα έχει τίτλο «Υπό ξένην σημαίαν. Είναι η σημερινή Ελλάδα ανεξάρτητο κράτος ;».
Παραθέτω απόσπασμα από εκείνη τη συνέντευξη
« Ερώτηση : Πρωτοστατείτε μαζί με άλλους πανεπιστημιακούς καθηγητές σε έναν αγώνα δημόσιας άρθρωσης αντιλόγου σε σχέση με το μνημόνιο και τις δανειακές συμφωνίες. Είστε ικανοποιημένος από τη στάση της ακαδημαϊκής κοινότητας ; Ποιος είναι, αλλά και ποιος θα έπρεπε να είναι τελικά ο ρόλος του πανεπιστημιακού διανοούμενου απέναντι στην εξουσία;
Απάντηση : Δυστυχώς δεν είμαι ικανοποιημένος από τους συναδέλφους μου και γενικά από τα μέλη της πνευματικής ηγεσίας της χώρας. Όμως δεν είμαι ευχαριστημένος ούτε από τους φοιτητές, που ήταν πάντοτε η πρωτοπορία. Ελάχιστοι αγωνίζονται σήμερα για την Ελλάδα και τον άνθρωπο. Λησμονούν ότι η αποστολή του επιστήμονα δεν είναι να κρατάει τις γνώσεις του μόνο για τον εαυτό του και για την επαγγελματική του σταδιοδρομία, αλλά κυρίως και πρώτα από όλα για τον άνθρωπο και την κοινωνία. Όσοι δεν το αντιλαμβάνονται, είναι επίορκοι του λειτουργήματός τους. Αντί να λειτουργούν ως πνευματική ηγεσία που φωτίζει, προτιμούν να λειτουργούν ως πνευματικό κατεστημένο που ασκεί κηδεμονία.
Ερώτηση : Την δεκαετία του ΄80 υπήρξατε στενός συνεργάτης και νομικός σύμβουλος του Ανδρέα Παπανδρέου. Μεταξύ άλλων είχατε επιμεληθεί και την συνταγματική αναθεώρηση την περίοδο 1985-1986. Τα τελευταία χρόνια έχετε δημοσίως ασκήσει σκληρή κριτική απέναντι σε κορυφαίες επιλογές της σημερινής ηγετικής ομάδας του ΠΑΣΟΚ, όπως η προσπάθεια επιβολής του σχεδίου Ανάν στην Κύπρο το 2004, η επιχείρηση αναθεώρησης του άρθρου 16 του Συντάγματος σχετικά με τη δυνατότητα ίδρυσης ιδιωτικών πανεπιστημίων το 2006-2007 και τώρα με το μνημόνιο και τις συμφωνίες δανεισμού. Πώς θα χαρακτηρίζατε την μετεξέλιξη του ΠΑΣΟΚ ;
Απάντηση : Πρώτο κριτήριο για κάθε πολίτη, όπως τον δίδαξαν σε ολόκληρη την ανθρωπότητα οι αρχαίοι Έλληνες, είναι η πολιτική κοινότητα στην οποία ανήκει και μετά οι προσωπικές του σχέσεις. Όσον αφορά στο ΠΑΣΟΚ, αυτό δεν υπάρχει πια. Το σημερινό κόμμα σφετερίζεται απλά το όνομα».
Την περίοδο του αντιμνημονιακού κινήματος συνεργάστηκε με τον Μίκη Θεοδωράκη στην «Σπίθα». Στη συνέχεια δεν εντάχθηκε σε κόμματα, αλλά παρέμεινε ενεργός πολίτης συμμετέχοντας σε πρωτοβουλίες κινήσεων πολιτών, σταθερά απέναντι στην εξουσία.
Ο Γιώργος Κασιμάτης σκεφτόταν και εκφραζόταν με όρους σαφείς, καθαρούς, απόλυτους. Υπήρξε ένας από τους σημαντικότερους Έλληνες συνταγματολόγους, άνθρωπος της πατρίδας, που την ήθελε ανεξάρτητη, δημοκρατική και κοινωνικά δίκαιη. Και πάλεψε γι’ αυτό.
Τον αποχαιρετούμε με σεβασμό
Ανάρτηση από:geromorias.blogspot.com
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.