Από το Μαντζικέρτ (26 Αυγούστου 1071) στο Μυριοκέφαλο (17 Σεπτεμβρίου 1176): μια ιστορία διάλυσης

Σαν σήμερα, 26 Αυγούστου 1071, οι Βυζαντινοί υπέστησαν δεινή ήττα από τους Σελτζούκους Τούρκους στο Μαντζικέρτ (Malazgirt).

 Επικεφαλής των Βυζαντινών ήταν ο αυτοκράτορας Ρωμανός Δ΄ Διογένης, των Σελτζούκων ο σουλτάνος Αλπ Αρσλάν. Η ήττα αυτή αποτέλεσε προϊόν διεργασιών που συντελούνταν στο εσωτερικό του βυζαντινού κράτους, από το 1025, όταν εκδήμησε ο αυτοκράτορας Βασίλειος Β΄

.Δρ Σωτηρούλα Βασιλείου

Ενδεικτικό του εκφυλισμού των πραγμάτων είναι το γεγονός πως κατά τη μάχη οι ευγενείς έφυγαν από το πεδίο ενώ οι Ούζοι μισθοφόροι λιποτάκτησαν. Η ήττα στο Μάντζικερτ επέφερε τη γοργή κατάρρευση της βυζαντινής διοικητικής εξουσίας στη Μικρά Ασία και συνεκδοχικά τη διάλυση μιας σχετικά ισορροπημένης πολιτικής ενότητας στην περιοχή.

Στην εικόνα, ο Ρωμανός Δ΄ Διογένης με ιππείς, όπως αναπαρίστανται σε χειρόγραφο.

Οπωσδήποτε, η ήττα στο Μαντζικέρτ έδωσε στους Τούρκους την πολυπόθητη πρόσβαση στη Μικρά Ασία. Ωστόσο η διείσδυση και εγκατάστασή τους δεν οφείλεται τόσο στη νίκη τους επί του αυτοκράτορα Ρωμανού Δ΄ Διογένη, αλλά εκμαιεύθηκε μέσα από την αλληλουχία των γεγονότων που την ακολούθησαν. 

Η δίωξη, η σύλληψη και η αποτρόπαια τύφλωση του Βυζαντινού αυτοκράτορα από τους πολιτικούς αντιπάλους του οδήγησε στην αποδέσμευση των Σελτζούκων από τους όρους των συνθηκών, τις οποίες άλλωστε ούτε και οι ίδιοι οι Βυζαντινοί δεν φρόντισαν να θέσουν σε εφαρμογή. «Θεήλατος οργή», χαρακτηρίστηκε η επανέναρξη των τουρκικών επιδρομών από χρονογράφο της εποχής.

Η μάχη στο Μυριοκέφαλο, το 1176, επέφερε το τελειωτικό κτύπημα στα όνειρα των Βυζαντινών για την επανάκτηση της Μικράς Ασίας. Ως το 1204 η κατάρρευση της κεντρικής εξουσίας στις μικρασιατικές περιοχές είχε συντελεστεί. Η προκλητική αδιαφορία και η στυγνή φορολογική πολιτική απέναντι στις επαρχίες της Ανατολής οδήγησε στην ολοκληρωτική αποξένωση των πληθυσμών και στην απώλεια της ενότητας.

Οι Βυζαντινοί αιχμάλωτοι των κωμοπόλεων του Μαιάνδρου, που το 1199 ο σουλτάνος εγκατέστησε στην περιοχή του Φιλομιλίου, δεν δίστασαν να αναγνωρίσουν την εξουσία του όταν εκείνος τους απάλλαξε από τα φορολογικά βάρη και τους εξασφάλισε ευνοϊκές συνθήκες διαβίωσης.

Το παράδειγμα αυτό είχε μεγάλη απήχηση στους χριστιανικούς πληθυσμούς της Ανατολής που έψαχναν ευκαιρία να απαλλαγούν από τη βαριά φορολογία των Αγγέλων. Η αδυναμία της κεντρικής κυβέρνησης να επιβάλει τον έλεγχό της, έδωσε την ευκαιρία σε τοπικούς άρχοντες και κρατικούς αξιωματούχους να επιβάλουν την κυριαρχία τους σε εκτεταμένες εδαφικές επικράτειες. Στις προσπάθειές τους είχαν συνήθως την υποστήριξη των τοπικών πληθυσμών που αναζητούσαν απεγνωσμένα ένα ηγέτη που θα μοιραζόταν τους στόχους και τα οράματά τους.

Για τη μάχη στο Μαντζικέρτ, βλ. ενδεικτικά:

•Cahen, «La champagne de Mantzikert d’ après les sources musulmanes», Byzantion 9 (1934), σ. 628-642

•Cl. Cheynet, «Mantzikert: une désastre militaire?», Byzantion 50 (1980), σ. 410-438.

•Σπ. Βρυώνης, Η Παρακμή του Μεσαιωνικού Ελληνισμού στη Μ. Ασία και η Διαδικασία Εξισλαμισμού (11ος-15ος αι.), Αθήνα 1996, σ. 88-93.
 

Ανάρτηση από:geromorias.blogspot.com