Από τις 16 Νοεμβρίου του λήξαντος έτους, το έγκυρο Λεξικό της Οξφόρδης, πληροφορεί το κοινό του ότι η λέξη που αναδείχθηκε το 2016, η λέξη της χρονιάς, ήταν ο νεολογισμός «μετά-αλήθεια». Όπερ εστί μεθερμηνευόμενο η «μεταπραγματικότητα».
του Κώστα Βεργόπουλου
Όχι λοιπόν η αντικειμενική πραγματικότητα που υπάρχει και καθορίζει τη ζωή όλων μας, ακόμη και όσων μάχονται για να την αλλάξουν, αλλά η «πραγματικότητα» που δεν υπάρχει οπωσδήποτε, αλλά αυτή που θα μπορούσε να υπάρξει, όπως αυτή προσλαμβάνεται απο την περιρρέουσα κοινή γνώμη και ενδεχομένως απο μεγάλο αριθμό πολιτών. Ο όρος «πραγματικότητα» παύει πλέον να ορίζεται ως κάτι το αντικειμενικό, αφού καθοριστικότερη σημασία για τον ορισμό και την αποδοχή της αποδίδεται στην υποκειμενική και συλλογική πρόσληψη της από τους πολίτες.
Επόμενο ήταν μετά απο την σαρωτική επέλαση της «μετά-νεωτερικότητος» να ακολουθήσει και η «μετά-αλήθεια» και από κοντά η «μεταπραγματικότητα». Από την στιγμή που γίνεται δεκτό ότι το παρελθόν δεν είναι παρά ένα αφήγημα, γιατί άραγε να μην ισχύει το αυτό και για το παρόν. Αφήγημα το ένα, αφήγημα και το άλλο. Και ακόμη μεγαλύτερο αφήγημα το μελλόν. Δεν υπάρχει πλέον καμιά απολυτώς ανάγκη τεκμηρίωσης, η κάθε πλευρά δικαιούται να εμφανίζει το αφήγημα της και βέβαια με τον μοναδικό κίνδυνο της επικύρωσης ή της απόρριψης απο τους ίδιους τους οπαδούς της.
Όπως ετόνιζε ο δυτικός πατέρας της εκκλησίας Τερτουλιάνος (150-210 μ.Χ), η πίστη δεν χρειαζεται καμία απόδειξη ούτε τεκμηρίωση: «πιστεύω σε κάτι ακριβώς επειδή είναι παράλογο». Ωστόσο, ο νεολογισμός της «μετά-αλήθειας» και της «μετά-πραγματικότητος» δεν συνιστά πρωτοτυπία της εποχής μας. Από τις αρχές του τρέχοντος αιώνος, είχε αναδειχθεί ο όρος «εικονική πραγματικότητα» με την έννοια ότι η πραγματικότητα δεν είναι αυτή που εμπίπτει στις αισθήσεις και ελέγχεται από αυτές, αλλά κάτι που ορισμένες ελίτ μπορούν να συλλαμβάνουν για λογαριασμό όλων που στερούνται φαντασίας.
Εάν υπάρχει σήμερα κάποια πρωτοτυπία στον νεολογισμό της χρονιάς, αυτή εντοπίζεται στον κυνισμό της και στην ομολογία της ότι η πραγματικότητα δεν είναι αυτή που όλοι υφιστέμεθα, αλλά αυτή προς την οποία κατατείνουν όλες οι θυσίες και τα βάσανα στα όποια εν ονόματι της υποβάλλονται οι λαοί και η ανθρωπότητα. Φυσικά, δεν είναι η πρώτη φορά που εμφανίζεται παρόμοιο εγχείρημα υποβάθμισης της πραγματικότητος εν ονόματι κάποιας άλλης που δεν υπάρχει παρά μόνον στην φαντασία των προαγωγών της.
Στο ιστορικό παρελθόν, παρόμοιος ήταν ο ρόλος της θρησκείας, η οποία υποβάθμιζε τις ταλαιπωρίες της πραγματικής ζωής με την επαγγελία της αιωνιότητος για τους ταπεινούς και καταφρονεμένους αυτού του κόσμου. Στην συνέχεια, ο ίδιος ρόλος ανατέθηκε στις ιδεολογίες, οι οποίες επανέλαβαν το θρησκευτικό σχήμα, προσθέτοντας ότι ο παράδεισος και η αιώνια ευτυχία θα μπορούσαν να επιτευχθούν σε αυτήν εδώ τη ζωή και όχι πλέον στον άλλο κόσμο. Στην τρίτη φάση, εξαγγέλθηκε το «τέλος όλων των ιδεολογιών» μαζί με το «τέλος της ιστορίας», με συνέπεια την καθήλωση των κοινωνιών στην οδό της αποδόμησής τους.
Η λεγόμενη μετά-νεωτερική σκέψη ανέλαβε να πείσει όλους ότι είχαν βασίσει τις προσδοκίες τους για ένα καλύτερο κόσμο σε απλά αφηγήματα, τα οποία ήσαν πλέον νεκρά. Σήμερα, η ανάδειξη του όρου της «μεταπραγματικότητος» δεν είναι παρά μια φυσιολογική εξέλιξη, ένα υποπροϊόν των προηγούμενων εννοιών, με σκοπό να αποσπά την προσοχή από ό,τι το θλιβερό και απαράδεκτο συμβαίνει γύρω μας στο παρόν.
Καθηγητής Πολιτικής Οικονομίας στο Πανεπιστήμιο Paris VIII
ΠΗΓΗ:
Ανάρτηση από:geromorias.blogspot.com
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.