Του Βασίλη Λαμπόγλου
2.500 χρόνια πριν (τουλάχιστον),ζύμωναν στα μέρη μας το "λάγανον", που ήταν μια πλακωτή ζύμη από αλεύρι και νερό.
Μάλιστα ο Αριστοφάνης τιμά το τιμώμενο της μέρας,στις «Εκκλησιάζουσες» λέγοντας «Λαγάνα πέττεται»(Λαγάνες γίνονται).
Ο Οράτιος το αποκαλουσε "Το γλύκισμα των φτωχών".
Στο γύρισμα των καιρών, έφτασε στους δικούς μας τραγανή και σουσαμένια και εμπλουτίστηκε πλέον με ελιές , πιπεριές, τυριά, μανιτάρια και κάθε λογής υλικό 🥴
Και καταναλώνεται τη μέρα που παλαιόθεν είχαν οι νοικοκυρές από το πρωί να πλένουν με ζεστό νερό και στάχτη όλα τα μαγειρικά σκεύη, ως «ημέρα κάθαρσης».
Και τελειώνοντας τα κρεμούσαν στη θέση τους όπου και παρέμεναν μέχρι τη λήξη της νηστείας .
Και να'σου και η «κυρα-Σαρακοστή», μια μακριά γυναίκα που έχει ένα σταυρό στο κεφάλι και δεν έχει στόμα .
Με τα χέρια της σταυρωμένα για τις προσευχές, με επτά πόδια για τις επτά εβδομάδες της νηστείας που κάθε Σάββατο κόβουν το ένα πόδι και το τελευταίο το έκοβαν το Μ.Σάββατο και το έκρυβαν σε ένα ξερό σύκο ή σε ένα καρύδι( και όποιος το έβρισκε ήταν ο τυχερός της επόμενης χρονιάς).
Καλά Κούλουμα λοιπόν που έλεγαν και οι παλαιοί Αθηναίοι (κατά Καμπουρουγλου , προέρχεται από τις κολώνες του ναού του Ολυμπίου Διός που τις αποκαλούσαν στη νεότερη ιστορία οι Αθηναίοι columna, κόλουμνα, κούλoυμνα, κούλουμα).
''Είδες ποτέ σου πολιτεία να σηκώνεται ψηλά; Δεμένη από χιλιάδες σπάγγοι ν’ ανεβαίνει στα ουράνια; Ε, λοιπόν, ούτε είδες ούτε θα ματαδείς ένα τέτοιο θάμα. Αρχινούσανε την Καθαρή Δευτέρα -είτανε αντέτι- και συνέχεια την κάθε Κυριακή και σκόλη, ώσαμε των Βαγιών. Από του Χατζηφράγκου τ’ Αλάνι κι από το κάθε δώμα κι από τον κάθε ταρλά του κάθε μαχαλά της πολιτείας, αμολάρανε τσερκένια. Πήχτρα ο ουρανός. Τόσο, που δε βρίσκανε θέση τα πουλιά. Ολάκερη τη Μεγάλη Σαρακοστή, κάθε Κυριακή και σκόλη, η πολιτεία ταξίδευε στον ουρανό. Ανέβαινε στα ουράνια και τη βλόγαγε ο Θεός. Δε χώραγε το μυαλό σου πώς μπόραγε να μείνει κολλημένη χάμω στη γης, ύστερ’ από τόσο τράβηγμα στα ύψη. Και όπως κοιτάγαμε όλο ψηλά, τα μάτια μας γεμίζανε ουρανό, ανασαίναμε ουρανό, φαρδαίνανε τα στέρνα μας και κάναμε παρέα με αγγέλουs. ''
Κοσμάς Πολίτης
-Το να αναφέρεις πως στα ίδια μέρη ,χρόνια πριν είχαν ίδιες συνήθειες δεν σημαίνει ότι επικαλείσαι την" εθνική σου ανωτερότητα,παρά το ότι οι επιρροές στους λαούς είναι έντονες έως πασιφανεις".
Όπως τα ντολμαδάκια που δεν ξεκινούν από Τουρκοκρατίας.
Τα θρία δηλαδή, διάφορα κομμάτια κρέατος ή ξηρών φρούτων, λαχανικών και μυρωδικών τυλιγμένων με συκόφυλλα.
Που αποτυπώνονται στο δυτικό αέτωμα του Παρθενώνα(η Θεά Ήρα που τα τρώει και μάλιστα κοιτάζει προς τα πίσω της,μη τη δούνε?) του Ιππολυτου(Η Ελπινίκη, σύζυγος περιώνυμου μέλους της αθηναϊκής κοινωνίας επιβλέπει τον 5ο αιώνα π.χ.στην εστία της οικείας της, την προετοιμασία του αγαπημένου εδέσματος του άνδρα της ως «τράγημα» (μεζές) για το συμπόσιο που θα ακολουθήσει το βράδυ.
Πρόκειται για τα παραδοσιακά θρία, δηλαδή διάφορα κομμάτια κρέατος ή ξηρών φρούτων, λαχανικών και μυρωδικών τυλιγμένων με συκόφυλλα.Ο γιός της Ιππόλυτος, παρακολουθεί τη σκηνή και χρόνια μετά,μέλος της σπουδαίας ομάδας που έφτιαξε τον Παρθενώνα αποτυπώνει την σκηνή σε ένα από τα αετώματά του βάζοντας στην θέση της μητέρας του την Θεά Ήρα).
Αυτά που συναντησε ο Μέγας Αλέξανδρος στη Θήβα της Αιγύπτου στο θριαμβικό συμπόσιο που του παραθέτουν οι στρατηγοί του.
Απορημένος για το ‘’πόθεν έσχες ’’ τους, με την έννοια ότι επρόκειτο για μία φτωχή επαρχία, μπαίνει ο ίδιος στην κουζίνα να διαπιστώσει την πηγή αυτής της νοστιμιάς. Εκεί ανακαλύπτει τα σημερινά ντολμαδάκια που οι μάγειρες τύλιγαν πλέον με αμπελόφυλλα.
Εξαπλώθηκαν σε όλη την Ανατολική Μεσόγειο .
Και σαν ήλθαν οι Οθωμανοί Τούρκοι στην περιοχή αγάπησαν κι αυτοί με τη σειρά τους τα τυλιχτά γεμιστά αμπελόφυλλα, τους έβαλαν μέσα κρέας –στο κρέας και στο βούτυρο βασιζόταν η κουζίνα των Οθωμανών – και τα ονόμασαν dolma,δηλαδή ντολμάδες, από το ρήμα dolmak που σημαίνει ‘’γεμίζω’’.
20oς αιώνας. Οι Έλληνες της Μικράς Ασίας, του Πόντου, της Κωνσταντινούπολης εκδιώκονται και ως πρόσφυγες έρχονται σταδιακά στην Ελλάδα.
Μαζί τους φέρνουν τα ήθη και έθιμά τους, την κουλτούρα τους, τη μουσική τους και φυσικά την κουζίνα τους.
Δεν υπάρχει κυριακάτικο ή γιορτινό ή σαρακοστιανό τραπέζι χωρίς ντολμαδάκια ή σαρμάδες ή γιαπράκια ή…θρια.
Έτσι τα θρία έγιναν ντολμαδάκια και ξαναγύρισαν στην γη που εφηύρε τα εδέσματα από γεμιστά φύλλα.
Όσο για τον χαλβά και τη χρήση σησαμιου στα μέρη μας,στον Αθήναιο αναφέρεται ο «Έλαφος», που ήταν ένα είδος πλακούντα (πίτας) που παρασκευάζονταν με ζυμάρι, μέλι, σουσάμι και προσφερόταν στα Ελαφηβόλια, μια Αθηναϊκή γιορτή που γινόταν το τελευταίο δεκαπενθήμερο του Μαρτίου προς τιμή της Άρτεμης.
Ο δε Ιπποκράτης και ο Γαληνός το χρησιμοποιούσαν το σουσάμι για φάρμακο, ενώ στους γάμους στην αρχαία Ελλάδα πρόσφεραν ένα μείγμα ταχινιού με μέλι, όμοιο με τον χαλβά.
Για τους φίλους που με εγκαλουν για τα "τούρκικα"ντολμαδάκια,την "αραβική" λαγάνα και τον "εβραϊκό" χαλβά.
Αυτά τα λίγα για την αποκατάσταση της ιστορίας και όχι για τη "δόξα του φρονήματος".
Καλή Σαρακοστή λοιπόν Άδέλφια🤗
Ανάρτηση από:geromorias.blogspot.com
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.